Siedem najgroźniejszych wulkanów – subiektywny ranking Tomasza Rożka

Tomasz Rożek
T. Rożek
17.01.2022
Przewidywany czas: 6 min

W ostatnich dniach doszło do potężnej erupcji wulkanu na wyspach Tonga, a fala uderzeniowa dotarła aż na Kasprowy Wierch. Z tej okazji przygotowałem subiektywny ranking 7 najgroźniejszych wulkanów na świecie.

Wesprzyj Zrzutkę Nauka. To Lubię

Wulkany i szkodliwa emisja CO2

Mówi się, że wulkany emitują więcej dwutlenku węgla i pyłów niż człowiek spalając węgiel. To bzdura. Wulkany w sumie dają niewielki procent emisji, bo licząc to globalnie wychodzi, że wulkany są źródłem mniej więcej 1 procenta dwutlenku węgla. Co nie zmienia faktu, że wybuch wulkanu to potężny kataklizm. W miniony weekend (15.01) doszło do gigantycznego wybuchu wulkanu na wyspach Tonga i zanim przejdę do swojego rankingu najgroźniejszych wulkanów, kilka słów właśnie o tej eksplozji.

Gigantyczna erupcja wulkanu na wyspach Tonga

15 stycznia na Ocenie Spokojnym, w pobliżu archipelagu wysp Tonga na południowym Pacyfiku, doszło do wybuchu wulkanu. Początkowa, ośmiominutowa erupcja była tak gwałtowna, że można ją było usłyszeć jako „głośne odgłosy grzmotu” na Fidżi, oddalonym o ponad 800 km od miejsca zdarzenia. Amerykańska Narodowa Służba Pogodowa (NWS) poinformowała na Twitterze, że wybuch wulkanu było słychać na Alasce. To ponad 9600 km od miejsca erupcji!

Erupcja wywołała podniesienie wód i tsunami, które w nocy z 15 na 16 stycznia uderzyło w wybrzeże Japonii. Odnotowano podniesienie się poziomu oceanu o ok. 70 cm. W mieście Amami w południowo-zachodniej części Japonii zaobserwowano już tsunami sięgające 1,2 m. Mniejsze fale poniżej 1 m odnotowano na szerokich odcinkach wybrzeży Hokkaido, Kiusiu i Okinawy – podała agencja Kyodo.

Według świadków w wyniku erupcji wulkanu jedna z wysp Królestwa Tonga, Atata, mogła w całości znaleźć się pod powierzchnią wody.

fala uderzeniowa powstała po wybuchu wulkanu na wyspie Tonga na Pacyfiku o godzinie 20:23 czasu lokalnego dotarła na… Kasprowy Wierch.

czytamy w poście IMGW, który ilustruje wykres.

IMGW zanotowały też odczyty na stacji #Śnieżka i #Kielce, co ilustruje poniższy wykres

Archipelag Tonga znajduje się w tzw. pierścieniu ognia, czyli w otaczającej Ocean Spokojny strefie ciągłych trzęsień ziemi i erupcji wulkanicznych.

Najgroźniejsze wulkany – mój subiektywny wybór

Wulkan ten jednak nie znalazł się na mojej liście. W zasadzie jak niemal w każdym rankingu i w tym jest sporo obiektywizmu. Ten przedstawia najgroźniejsze wulkany, które na przestrzeni wieków wyrządziły mnóstwo szkód i doprowadzały do potężnych kataklizmów.

Niektóre wulkany są potężne i były bardzo niebezpieczne, ale w przeszłości. Inne są niewielkie, ale wciąż bardzo aktywne. W tym rankingu ważna była dla mnie nie wysokość stożka wulkanicznego, ale potencjalne zagrożenie dla ludności. Ale po kolei, a w zasadzie od końca.

Miejsce siódme – wulkan Novarupta

To wulkan położony na Alasce, który należy do pacyficznego pierścienia ognia, o którym wspomniałem wyżej. Jego wybuch z 1912 roku został uznany za największy wybuch wulkanu w XX wieku zyskując szósty stopień w indeksie eksplozywności wulkanicznej. Do atmosfery dostało się wtedy 30 kilometrów sześciennych pyłów i odłamków skalnych. W wyniku tego wyrzutów powstała Nowa Dolina. Ostatnią aktywność sejsmiczną w jego sąsiedztwie zarejestrowano około 50 lat temu.

Miejsce szóste – wulkan St. Helens

To jeden z najmłodszych, bo powstał zaledwie 40 tysięcy lat temu i najbardziej aktywnych amerykańskich wulkanów. Wybuch z 1989 roku zabił 57 osób i zniszczył 500 kilometrów kwadratowych lasu wraz z tysiącami mieszkających tam zwierząt. Wulkanolodzy spodziewają się, że następna erupcja przyczyni się do wyrzucenia znacznych ilości pyłu. Możliwe są także niszczycielskie lawiny piroklastyczne i błotne.

najgroźniejsze wulkany na świecie

Miejsce piąte – wulkan Wezuwiusz

Znajduje się we Włoszech. Ostatni raz wybuchł w 1944 roku dokładnie wtedy, kiedy alianci wyzwolili Włochy. W bezpośredniej strefie zagrożenia żyje 800 tysięcy ludzi. W sąsiedztwie wulkanu około 6 milionów. Gdy wybuch w 79 roku Naszej Ery. 6 metrowa warstwa popiołów pokryła okoliczne miejscowości, między innymi Pompeje i Herkulanum. Zginęło wtedy kilkanaście tysięcy osób. Chmura pyłu na kilka dni zakryła słońce nawet w oddalonym o 250 kilometrów Rzymie. Eksplozja była tak ogromna, że rozerwała potężną górę, czyli stożek wulkanu.

Wezuwiusz - najgroźniejsze wulkany

Miejsce czwarte – wulkan Pinatubo

Znajduje się na Filipinach. Gdy eksplodował w 1991 roku zginęło ponad 700 osób. Tym, co zabijało, była tak zwana lawina piroklastyczna, czyli osuwająca się po zboczach wulkanu chmura gorących gazów, popiołu i okruchy skalne. Temperatura w takiej lawinie może osiągnąć nawet 1000 stopni Celsjusza, a jej prędkość mocno może przekroczyć 100 kilometrów na godzinę. To była druga największa erupcja wulkaniczna w XX wieku. W sąsiedztwie wulkanu mieszka dzisiaj 21 milionów ludzi.

Miejsce trzecie – wulkan Agung

Ten wulkan to najwyższy szczyt turystycznej wyspy Bali. Jego najpotężniejszy wybuch miał miejsce w 1963 roku i trwał niemal rok. Zginęło wtedy blisko 2000 mieszkańców wiosek położonych u stóp tego wulkanu. Ze szczytu wulkanu cały czas wydobywa się dym i notowana jest zwiększająca się aktywność sejsmiczna. We wrześniu 2018 roku zarządzono ewakuację ponad stu tysięcy ludzi. Całe szczęście alarm okazał się fałszywy. W okolicy tego wulkanu mieszka aż 4 miliony osób.

Wulkan Agung - najgroźniejsze wulkany

Miejsce drugie – wulkan Fuji

Słynna góra Fuji, czyli Fuji-san to nie tylko najwyższy szczyt Japonii, ale także położony na styku trzech płyt tektonicznych wulkan. Wybuchał już 700 tysięcy lat temu. Zdarza mu się to średnio raz na 100 lat, ale ostatni wybuch miał miejsce ponad 300 lat temu. Potężne trzęsienie ziemi z 2011 roku spowodowało wzrost ciśnienia w pod Górą. Ostatnia erupcja góry Fuji także była poprzedzona trzęsieniem ziemi. W okolicy wulkanu mieszka aż 25 milionów osób.

wulkan Merapi - najgroźniejsze wulkany świata

Wulkany w Polsce – czy jest się czego obawiać?

Zanim przejdę do pierwszego miejsca, chcę wam powiedzieć, że w Polsce także były wulkany. Krainą wygasłych wulkanów nazywa się np. góry Kaczawskie na Dolnym Śląsku. 25 mln lat temu wybuchały tam właśnie wulkany. Stożkiem wulkanicznym jest także Góra Świętej Anny na Śląsku. Ostatni raz też wybuchła 25 mln lat temu. Wygasłe wulkany są także w Beskidach, Pieninach i Gorcach, a także w Górach Świętokrzyskich. Czy mogą eksplodować dzisiaj? Jest to bardzo mało prawdopodobne, ale jednak możliwe.

Miejsce pierwsze – wulkan Merapi

Wulkan Merapi, czyli inaczej góra ognia. To wulkan położony w środkowej części Jawy w Indonezji, w miejscu, w którym mieszka 24 miliony osób. Zdaniem wulkanologów, największym zagrożeniem mogą być dla tych osób właśnie gorące lawiny piroklastyczne. Z wulkanu przez 300 dni w roku wydobywa się dym. W listopadzie 2013 roku ze szczytu wulkanu na wysokość prawie 2000 metrów wystrzelił słup dymu. Aktywne wulkany działają na granicy płyt tektonicznych, które się poruszają. Teren, który dziś zajmuje Polska, kiedyś był krainą aktywnych wulkanów. Było to wiele milionów lat temu. Dzisiaj te wulkany są już wygasłe, są nieaktywne, ale o tym przygotuję kiedyś oddzielny materiał.

Dzisiaj najbardziej aktywne wulkany to wulkany, które znajdują się na tak zwanym pacyficznym pierścieniu ognia i w zasadzie wszystkie z tych, które teraz wymieniłem, za wyjątkiem Wezuwiusza, są właśnie częścią pacyficznego pierścienia ognia. Do pacyficznego pierścienia ognia należy też wulkan, który wybuchł w zeszły weekend na wyspach Tonga.

Przeczytaj też:

4 teorie na temat tego, czym są pioruny kuliste

Dokąd wędrują bieguny?

Kosmiczne kwazikryształy na Ziemi

Autor

Tomasz Rożek

Z wykształcenia jestem fizykiem, a z zawodu dziennikarzem naukowym. Od lat tworzę markę Nauka. To Lubię, a dodatkowo kieruję działem naukowym w tygodniku Gość Niedzielny i współpracuję z wieloma mediami i redakcjami. Jestem szczęśliwym tatą bliźniaków: Zuzi i Janka oraz mężem Ani.
Zobacz również

Podcasty NTL