Naucz dziecko rozpoznawać fake newsy

Agnieszka Ochman
A. Ochman
10.03.2022
Przewidywany czas: 3 min

Bazowanie na sprawdzonych źródłach to podstawa poszukiwania treści w internecie. Niezależnie od tego, czy dotyczą informacji ze świata, czy wiadomości naukowych. Dzieciom trudniej odróżnić prawdę od kłamstwa. Jak im w tym pomóc? Pokaż, po czym poznać fałszywego newsa.

Wsparcie NTL

Fake newsy to codzienność

Słowo „fake news„, czyli fałszywa informacja, już coraz rzadziej wydaje się obce. Jego popularność wzrasta wraz z rozwojem problemu, którego dotyczy. Codziennie zalewa nas fala nowych informacji z kraju i świta. Wśród nich, pojawia się wiele nieprawdziwych wiadomości – nie tylko w internecie, ale też w mediach tradycyjnych. Zjawisko jest na tyle duże, że spotykamy się z nim niemal każdego dnia.

Fake news to rodzaj informacji, która wprowadza w błąd. Część kłamstw powstaje celowo, inne w wyniku powielania treści i ich nieprawidłowej interpretacji. Fake newsem nie zawsze musi być artykuł. Czasem to także wpis, zdjęcie czy film.

Nieprawdziwe treści bardzo często dotyczą aktualnych wydarzeń z kraju lub świata. Poprzez fake newsy próbuje się też podważać zdanie ekspertów czy forsować niezbadane teorie. To zdecydowanie utrudnia nie tylko kształtowanie obrazu świata, ale też naukę.

Jak odsiać fake newsy od prawdy

Internet to skarbnica wiedzy dla młodego człowieka. Aby zaspokoić swoją ciekawość, nie musi już przerzucać kolejnych stron wyłącznie w książkach z lokalnych, bibliotecznych zbiorów. Zaledwie kilka kliknięć dzieli go od materiałów dostępnych w książnicach dowolnego kraju czy publikowanych w zagranicznych czasopismach naukowych. Niestety szukając interesujących treści może łatwo trafić na fake newsy. A te przyciągają uwagę atrakcyjnością przekazu, kontrowersyjnością czy szokując.

W fake newsa uwierzyć może każdy, niezależnie od wieku. Dzieciom znacznie trudniej niż dorosłym rozróżnić prawdę od fikcji. Szczególnie jeśli właśnie patrzą na realistycznie wyglądający film lub zdjęcie, udostępnione przez kolegę. Nie do końca znają też techniki manipulacji materiałami czy możliwości montażu. Dlatego to bardzo ważne, aby od początku przygodny z internetem, najmłodsi wiedzieli, że nie wszystkie wiadomości znajdowane w sieci są prawdą i wiele osób specjalnie tworzy fałszywe informacje.

Prawda i fałsz w internecie – co powinno wiedzieć dziecko?

Towarzysząc dziecku w pierwszych chwilach w sieci, nie ograniczaj się wyłącznie do pokazania mu, jak działa przeglądarka internetowa. Naucz je też, jak mogą wyglądać i gdzie pojawiać się reklamy oraz że zawsze należy bazować na sprawdzonych źródłach. Wytłumacz dziecku czy różni się opinia dziennikarza od faktu i po czym rozpoznać emocjonalny tekst. Poinstruuj je też, że powinno krytycznie podchodzić do czytanych informacji i nie powinno się bać wyrażać odrębnego zdania.

jak rozpoznać fake newsy

Jak rozpoznać fake newsa? Poradnik dla dzieci

Młody wiek nie musi być przeszkodą w rozpoznawaniu fałszywych informacji. Daj dziecku proste wskazówki, które pomogą mu zidentyfikować fake newsa.

  1. Sprawdź autora informacji
    Czy za danym wpisem stoi dziennikarz lub znana redakcja, czy jest to notka prywatnej osoby. Warto sprawdzić wiarygodność autora informacji.
  2. Sprawdź źródło cytatu
    Komentarze ekspertów są szeroko powielane przez wiele redakcji. Łatwo w ten sposób sprawdzić, czy są to prawdziwe słowa, czy wyłącznie przypisywane danej osobie.
  3. Sprawdź szerszy kontekst wypowiedzi
    Wiele fake newsów powstaje przez wyrwanie zdania z kontekst. Warto więc sprawdzić, czy sensacyjna wiadomość nie powstała właśnie w ten sposób.
  4. Przeczytaj cały artykuł
    Często szokujący nagłówek nie pokrywa się z treścią wpisu.
  5. Zwróć uwagę czy po sensacyjnych słowach pojawia się kropka, czy znak zapytania
    Redakcje często wykorzystują znak zapytania do zwrócenia uwagi na swój artykuł (i zwiększenia jego zasięgów), po czym nie potwierdzają w nim zadanej tezy. W efekcie sensacyjne zdanie może się okazać wyłącznie przypuszczeniem.
  6. Sprawdź datę publikacji
    Szeroko udostępniane informacje nie zawsze muszą być aktualne. Tempo nowych odkryć w nauce bywa szybkie, dzięki czemu wiedza jest aktualizowana.
  7. Sprawdź adres strony, na której przeczytałeś zaskakującą informację
    Jej brzmienie lub długość słusznie mogą budzić obawę. Niewielka liczba tekstów, rzadko aktualizowanych, również może wydawać się podejrzana.
  8. Sprawdź komentarze
    Często już właśnie w nich pojawiają się informacje o nieprawdziwości cytowanych treści.
Wsparcie NTL
Agnieszka Ochman
Autor

Agnieszka Ochman

Już ponad 10 lat jestem związana z pracą słowem. Pisałam w mediach lokalnych, regionalnych oraz zajmowałam się copywritingiem. W Nauka. To Lubię mam przyjemność prowadzić projekty specjalne. Po godzinach jestem fanką fotografii lifestylowej.
Zobacz również

Podcasty NTL