Baby brain – czy młode matki są mniej inteligentne?

Co się dzieje z mózgiem kobiety w czasie ciąży? Słyszysz czasem w żartach o tzw. mommy brain lub baby brain, którym kobiety ciężarne oraz świeżo upieczone matki usprawiedliwiają rozkojarzenie, zapominalstwo czy inne pomyłki? Skoro więc organizm w całości przygotowuje kobietę do pełnienia nowej roli, to czy zmiany obejmują także mózg?

Mózg kobiety w ciąży się zmienia – mamy na to dowody

Pewnie słyszałeś już wcześniej w kontekście kobiet w ciąży i młodych mam określenie baby brain. Co to jest i na czym to polega? Okazuje się, że rzeczywiście, mózg kobiety w ciąży i po porodzie się zmienia. Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że ciąża ma znaczący wpływ na architekturę mózgu i powoduje zmiany w jego strukturze.

Amnezja ciążowa – badanie naukowe

W badaniu opublikowanym w zeszłym roku naukowcy z Forschungszentrum Jülich oraz Politechniki w Akwizgranie porównali grupy czterdziestu kobiet w pierwszej ciąży, w kolejnej ciąży i grupę referencyjną kobiet bezdzietnych. Wykonano na nich badania morfometryczne w pierwszych dniach po porodzie.

W porównaniu z kobietami, które nie rodziły, młode matki miały mniej istoty szarej w obszarze między innymi hipokampa i ciała migdałowatego. Różnice w liczbie dzieci można było zauważyć w grubości płata ciemieniowego, która była mniejsza u matek rodzących po raz kolejny. Naukowcy uważają, że nośnikami tych zmian są hormony produkowane przez jajniki oraz kortykosteroidy. Obserwacje psychologiczne pokazały natomiast, że te zmiany nie wpływały na jakość relacji z dzieckiem.

Mniej szarości w ciąży

Do tej pory zmiany w istocie szarej w czasie ciąży zostały już wykazane. Badania nad mózgiem ciężarnych przeprowadzili naukowcy z Uniwersytetu w Barcelonie oraz Uniwersytetu w Leiden, którzy opublikowali swoje wyniki na łamach czasopisma Nature Neuroscience w 2017 roku. Badaniem za pomocą rezonansu magnetycznego objęto zarówno grupę ciężarnych, jak i ich partnerów oraz odpowiadającą im grupę kontrolną.

Zobacz też: Przytulajmy się! Korzyści z przytulania naukowym okiem

Okazało się, że zmiany w mózgach zachodzące w czasie ciąży są bardzo charakterystyczne. Już dysponując samym obrazem z badania można było rozpoznać, czy kobieta była w ciąży. Naukowcy orzekli, że podczas ciąży u kobiety zmniejsza się ilość istoty szarej w mózgu, głównie w obszarze płata czołowego, korze przedczołowej i hipokampie. To właśnie te obszary są odpowiedzialne za społeczne funkcje poznawcze i interakcje społeczne. Jednocześnie naukowcy nie zauważyli, żeby ta zmiana powodowała zauważalne zaburzenia pamięci czy innych funkcji poznawczych.

Amnezja ciążowa i mamine supermoce

Nie jest do końca jasne, jak to wszystko działa. Uważa się, że w ten sposób mózg może rozwijać specjalne kompetencje macierzyńskie. W pewnym sensie zanik słabszych połączeń między neuronami to poświęcenie biegłości w dostarczaniu informacji na temat bieżącej sytuacji na rzecz nowych kompetencji w opiece nad dzieckiem.

Młoda mama uczy się szybkiego rozpoznawania potrzeb dziecka, jego emocji, głosu. Zanik istoty szarej może przyczynić się do lepszej komunikacji między regionami mózgu. Co jeszcze należy do matczynych supermocy? Jedno badanie wykazało wzrost w obszarze ciała migdałowatego, podwzgórza oraz istoty czarnej po porodzie. Uważa się, że jest to związane z rozwojem pozytywnych emocji względem dziecka.

Rozwój kory przedczołowej ma natomiast pomagać w podejmowaniu wielu decyzji w krótkim czasie oraz zarządzaniu emocjami. Wygląda na to, że mózg inwestuje w rozwój obszarów odpowiedzialnych za takie funkcje, które zapewnią większe bezpieczeństwo dziecku.

Męski punkt widzenia – baby brain u ojców?

Na razie nie do końca można stwierdzić, czy rzeczywiście taki jest cel tych procesów. Ciekawe jest, jak w tym wszystkim wygląda sytuacja z biologicznymi ojcami. W czasie trwania ciąży młodzi ojcowie nie dostali w prezencie od natury żadnych widocznych przystosowań. Obrazowanie ich mózgów nie wykazało żadnych zmian. Z drugiej strony w badaniu, w którym obrazowano mózgi ojców w kilka tygodni po porodzie, można było zauważyć podobny rozwój tych obszarów mózgu, które są odpowiedzialne za przywiązanie do dziecka, jak u matek.

To Cię zainteresuje: Słuchanie muzyki ma moc! Zobacz, jak muzyka wpływa na mózg człowieka

To prowadzi do ciekawego pytania: w jakim stopniu zmiany w trakcie ciąży przygotowują do macierzyństwa, a w jakim stopniu mózg dostosowuje się dzięki neuroplastyczności do nowej roli już po porodzie. Tym bardziej, że różnice w wyglądzie mózgu mam były obserwowane także w dwa lata po przyjściu dziecka na świat.

Źródła:

Barba-Müller, E., Craddock, S., Carmona, S. et al. Brain plasticity in pregnancy and the postpartum period: links to maternal caregiving and mental health. Arch Womens Ment Health 22, 289–299 (2019). https://doi.org/10.1007/s00737-018-0889-z

Natalia Chechko, Jürgen Dukart, Svetlana Tchaikovski, Christian Enzensberger, Irene Neuner, Susanne Stickel, The Expectant Brain–Pregnancy Leads to Changes in Brain Morphology in the Early Postpartum Period, Cerebral Cortex, 2021;, bhab463, https://doi.org/10.1093/cercor/bhab463

Hoekzema, E., Barba-Müller, E., Pozzobon, C. et al. Pregnancy leads to long-lasting changes in human brain structure. Nat Neurosci 20, 287–296 (2017). https://doi.org/10.1038/nn.4458

Autor

Kamila Rajfur

Fascynują mnie przede wszystkim najnowsze osiągnięcia z dziedziny nanotechnologii, ale ze zdumieniem dziecka obserwuję też odkrycia naukowe z innych dziedzin. Ukończyłam kierunek Fizyka Techniczna na Wydziale Podstawowych Problemów Techniki na Politechnice Wrocławskiej. Uwielbiam żeglować, szczególnie pod wiatr oraz odkrywać Polskę po kawałku. Z zajęć domowych wygrywają książki i puzzle.

Więcej od tego autora