Co najbardziej zanieczyszcza powietrze w miastach?

Liczba samochodów osobowych zaczęła lawinowo rosnąć na początku XX wieku, kiedy to Henry Ford i jego następcy, dzięki usprawnieniu technologii produkcji, zaczęli masowo wprowadzać je na rynek. Samochody stały się tańsze, a przez to dostępne dla coraz większej grupy ludzi. Ale co najbardziej zanieczyszcza powietrze? Czy tylko spaliny samochodów?

Szacuje się, że w tej chwili na świecie jest blisko 1,5 miliarda samochodów. To średnio 1 samochód na około 7 osób. Brzmi niewinnie, ale…to statystyka dotycząca całego świata. Gdy spojrzy się na kraje rozwinięte sytuacja wygląda inaczej. Liderem w tym rankingu są Stany Zjednoczone, gdzie na jednego mieszkańca przypada niemal 0,9 samochodu. Druga jest Nowa Zelandia, z praktycznie tym samym wynikiem, a trzecia jest Kanada, gdzie na mieszkańca przypada prawie 0,8 samochodu. Co ciekawe, Polska mieści się w pierwszej dziesiątce z wynikiem bardzo zbliżonym do Kanady. 

Co najbardziej zanieczyszcza powietrze?

Doskonale zdajemy sobie sprawę, jak fatalny jest wpływ smogu na środowisko. A co powoduje smog? Bardzo często w kontekście smogu i zanieczyszczeń powietrza mówi się o tzw. niskiej emisji, na przykład z pieców niskiej jakości albo z powodu paliw niskiej jakości. Na ten temat powstało już dostatecznie wiele materiałów.

A jak na jakość powietrza wpływa transport samochodowy? Jak to jest że w miastach, w których zakazano palenia w piecach, jakość powietrza wciąż pozostawia wiele do życzenia? Co więcej – dlaczego jakość powietrza w miastach pozostawia wiele do życzenia nawet latem, kiedy przecież nikt nie pali w piecach? Odpowiedzią są samochody.

To też Cię zainteresuje: Jak uczyć dziecko ekoempatii? Poznaj praktyczne wskazówki

Skoro mamy tyle samochodów i mocno je eksploatujemy, nie może to pozostawać bez wpływu na jakość powietrza. Zdajecie sobie sprawę z tego, że każdego dnia granice Warszawy przekracza milion samochodów? Wiele z nich stoi w korkach, a przecież niemal nikt nie wyłącza w korkach silnika.

W dużych miastach wpływ ruchu samochodowego na zawartość szkodliwych tlenków azotu, czy ogólnie na czystość powietrza jest bardzo duży. Wpływ ten sięga kilkudziesięciu procent i wzrasta w kierunku centrów tych miast. Szacuje się na przykład, że w centrum Warszawy jest to aż 90%.

W jaki sposób powstaje smog?

Głównym problemem wzmożonego ruchu samochodowego są efekty uboczne spalania benzyny lub ropy w dieslach. W spalinach zawarte są tlenki azotu i węglowodory, które przedostają się do otoczenia, do powietrza i utrzymują tam dzięki wysokiej temperaturze. Poddane działaniu światła słonecznego przekształcają się w szkodliwy do oddychania ozon. W ten sposób tworzy się smog fotochemiczny.

Kiedy nie ma wiatru, natężenie takiego smogu może być naprawdę bardzo wysokie. Pomijając duże kolizje czy jakieś awarie cystern, ruch samochodowy pierwotnie powoduje głównie zanieczyszczenia powietrza.

Problem jednak w tym, że powietrze, gleba i woda są ze sobą w stałym kontakcie. Powietrze cyrkuluje i woda ma swój obieg, więc cząsteczki zanieczyszczeń przenikają swobodnie między wszystkimi wspomnianymi elementami środowiska w mieście. 

Jak smog wpływa na środowisko?

Samochody, poza emisją spalin z rury wydechowej mogą wpływać na zanieczyszczenie środowiska także w inny sposób – choćby poprzez emisję pyłów i pary w wyniku tarcia klocków hamulcowych, czy też ponowne uruchamianie zdeponowanych już zanieczyszczeń… ruchem kół na drodze.

Takiego działania klocków hamulcowych nie należy ignorować. Szacuje się, że w ten sposób z jednego samochodu powstaje nawet do 0,5 g szkodliwego dla środowiska pyłu w ciągu roku. Prosty rachunek pozwala nam oszacować, że 2 tysiące samochodów osobowych w ciągu roku, w dużym mieście mogą emitować nawet do kilograma pyłu ze ścierania klocków hamulcowych.

Jak smog wpływa na zdrowie?

Co oczywiste, zanieczyszczenia powietrza i całego środowiska w miastach mają wpływ na nasze zdrowie. Istnieją szacunki, które mówią o wydłużaniu średniego życia w mieście o konkretną długość tylko w wyniku obniżania poziomu zanieczyszczeń – choćby do poziomu wytycznych WHO.

Co możemy robić, żeby transport był mniej szkodliwy dla środowiska? Mi nasuwają się dwa rozwiązania. Możemy próbować zmieniać technologię transportu na tę mniej obciążającą. Rozwija się choćby sektor samochodów elektrycznych, coraz bardziej popularne stają się samochody hybrydowe, albo w ramach technologii, która już istnieje, spróbować ten transport zorganizować w sposób bardziej kontrolowany i mniej szkodliwy dla otoczenia.

Zobacz też: Czy samochody elektryczne są ekologiczne?

Niedawno, 22 września 2022 roku, obchodziliśmy Europejski Dzień Bez Samochodu, ludzie w wielu miastach mieli okazję skorzystać z darmowej komunikacji. W końcu jeden autobus zajmuje na drodze miejsce kilku samochodów osobowych, a może przewieźć nieporównywalnie większą liczbę pasażerów.

Kolejnym pomysłem na reorganizację ruchu samochodowego, który przy okazji pomaga chronić środowisko są Strefy Czystego Transportu. Trwają prace nad tym, by wprowadzić je w miastach powyżej 100 tysięcy mieszkańców, w których jakość powietrza jest niewystarczająca. 

Podsumowanie

Kwestia samochodów elektrycznych i hybrydowych jest bardziej złożona, niż by się mogło na początku wydawać. Myślę, że za jakiś czas zrobię o tym odcinek. Co do Stref Czystego Transportu spodziewajcie się materiału wcześniej, bo to obecnie temat bardzo na czasie.

***

Materiał powstał we współpracy z Clear Air Fund.

Wybrane źródła:

• https://airly.org/pl/warszawa-uruchomila-najwiekszy-system-monitoringu-jakosci-powietrza-w-europie-we-wspolpracy-z-airly-public/
• https://ekoguru.pl/baza-wiedzy/jak-truja-nas-samochody/
• https://zielonagospodarka.pl/37-polskich-miast-bedzie-musialo-wprowadzic-strefy-czystego-transportu-7997
• www.smoglab.pl
• https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/zanieczyszczenie-powietrza-smog-latem-spaliny-samochodowe-10645.html
• https://www.whichcar.com.au/news/how-many-cars-are-there-in-the-world
• https://special.gazeta.pl/special/7,168651,24563099,jaki-naprawde-wplyw-na-srodowisko-ma-przemysl-motoryzacyjny.html#:~:text=Spaliny%20samochod%C3%B3w%20s%C4%85%20%C5%BAr%C3%B3d%C5%82em%2048,gazu%20cieplarnianego%2C%20pochodzi%20ze%20spalin

Autor

Tomasz Rożek

Z wykształcenia jestem fizykiem, a z zawodu dziennikarzem naukowym. Od lat tworzę markę Nauka. To Lubię, a dodatkowo kieruję działem naukowym w tygodniku Gość Niedzielny i współpracuję z wieloma mediami i redakcjami. Jestem szczęśliwym tatą bliźniaków: Zuzi i Janka oraz mężem Ani.

Więcej od tego autora