Czy mężczyźni są z Marsa a kobiety z Wenus? Różnice między kobietą a mężczyzną
Amerykański terapeuta John Grey w książce „Mężczyźni są z Marsa a kobiety z Wenus” opisuje stosunki damsko-męskie. Wiadomo, że kobiety i mężczyźni różnią się budową ciała oraz zachowaniem. Czy jednak te kontrasty występują także w budowie i funkcjonowaniu mózgu? Jakie są różnice między kobietą a mężczyzną?
Spis treści
Różnice w występowaniu chorób między kobietami a mężczyznami
W zakresie chorób neurologicznych stwierdzono występowanie różnic płciowych, zarówno pod względem ich częstości, objawów, jak i przebiegu. Często w chorobach psychicznych odnotowuje się zaburzenia poznawcze, przy czym mężczyźni wykazują większe upośledzenie tych funkcji w schizofrenii, a kobiety cięższe otępienie w chorobie Alzheimera.
Stwierdzono również, że 4 razy więcej chłopców choruje na autyzm i ADHD w porównaniu z dziewczynkami. Ponadto 2 razy więcej kobiet niż mężczyzn cierpi na depresję. Depresja jest chorobą, która może ujawniać się u kobiet w czasie, kiedy następuje gwałtowny spadek hormonów płciowych. Ma to miejsce na przykład w okresie po porodzie i może prowadzić do depresji poporodowej.
Podobnie poziomy hormonów płciowych spadają w okresie menopauzy, co przyczynia się do rozwoju tej choroby. Dziewczynki i kobiety również częściej borykają się z anoreksją i bulimią.
Różnice w zachowaniu dziewczynek i chłopców oraz kobiet i mężczyzn
Badania pokazują, że kiedy dziewczynkom w wieku przedszkolnym dano do zabawy dinozaury, szybko zaczęły się bawić w rodzinę dinozaurów, podczas gdy chłopcy w wojnę, w której brały udział te zwierzęta. Chociaż nie ma ogólnych różnic w inteligencji między płciami, mężczyźni i kobiety wykazują niewielkie, ale stałe różnice w wykonywaniu wielu zadań.
Mężczyźni są z reguły lepsi w zadaniach wymagających zdolności przestrzennych, natomiast kobiety lepiej potrafią dobierać słowa. Ponadto kobiety na ogół mają lepiej wyczulony słuch, np. szybciej niż mężczyźni usłyszą kapiącą wodę z kranu. Panowie natomiast lepiej wykonują zadania związane z racjonalnym, strategicznym myśleniem i oceną sytuacji.
Jakie jeszcze mamy różnice między kobietą a mężczyzną? Otóż kobiety lepiej radzą sobie z bodźcami zmysłowymi, dostrzeganiem niuansów i detali. Trzeba tutaj jednak nadmienić, że o ile procesy związane z funkcjami rozrodczymi są ściśle przypisane do konkretnej płci, np. owulacja występuje u kobiet, a erekcja u mężczyzn, to innych zachowań nie można tak jednoznacznie przypisać kobietom czy mężczyznom. Stąd też występuje wiele odstępstw od powyższych przykładów.
Różnice między kobietą a mężczyzną – hormony płciowe
Różnice płciowe w zachowaniach wskazują na rolę hormonów płciowych, takich jak androgeny i estrogeny. Mężczyźni i kobiety różnią się poziomem hormonów płciowych występujących w ich organizmach. Estrogen przeważa u pań, a testosteron u panów.
Warto również zaznaczyć, że występuje kilka form estrogenu. Najbardziej rozpowszechnioną jest estradiol obecny w dużych ilościach u kobiet w wieku rozrodczym. Estriol natomiast dominuje w czasie ciąży, a estron u starszych kobiet. Ponadto testosteron może ulec przekształceniu do estrogenu w procesie aromatyzacji.
Wzrost poziomu testosteronu związany jest ze zwiększonym libido i agresją. Osobniki dominujące w stadzie mają wysoki poziom tego hormonu. Na przykład w przypadku koni wałachy, czyli osobniki wykastrowane (pozbawione jąder), są bardziej spokojne i mniej agresywne od ogierów.
Przeczytaj też: Co dzieje się w mózgu, gdy jesteśmy szczęśliwi?
Innym przykładem działania testosteronu są bardzo agresywne samice hieny cętkowanej, które wyglądem przypominają samce. Dzieje się tak dlatego, że w łożysku hieny brakuje enzymu aromatazy i testosteron nie może zostać przekształcony do estradiolu. Stąd też młode hieny będące w łonie matki są skąpane w testosteronie.
Z kolei do kształtowania się zachowań matczynych przyczynia się inny hormon – oksytocyna, której poziom wzrasta w czasie karmienia piersią, porodu, całowania się czy przytulania. Choć ogólnie uważa się, że samice są mniej agresywne od samców, to od tej reguły są również wyjątki. Samice wielu gatunków zwierząt mogą być agresywne w okresie opieki nad młodymi, stając w ich obronie.
Jak estrogen wpływa na procesy uczenia się?
Poziom estrogenu zmienia się w zależności od dnia w cyklu menstrualnym kobiet. Wykazano, że niski poziom tego hormonu sprzyja rozwiązywaniu testów związanych z rotacjami przestrzennymi obiektów. Wysoki poziom estrogenu z kolei wpływa na lepsze rozwiązywanie testów wymagających pamięci werbalnej.
Co ciekawe, w eksperymentach wykonanych na szczurach wykazano, że wysoki poziom estrogenu prowadzi do wzrostu liczby kolców dendrytycznych. Są to małe wypustki występujące na dendrytach komórek nerwowych, które biorą udział w tworzeniu synaps, czyli połączeń między neuronami.
Jeśli natomiast poziom estrogenu jest niższy, mniej jest również kolców dendrytycznych. Hipokamp, w obrębie którego prowadzono te badania, bierze udział w procesach uczenia się i zapamiętywania. Stąd też poziom estrogenu poprzez modyfikację liczby kolców dendrytycznych może wpływać na procesy uczenia.
Różnice w mózgu między kobietą a mężczyzną
Wykazano różnice płciowe w budowie wielu struktur mózgu u ludzi i zwierząt. Czym się różni mózg mężczyzny od mózgu kobiety? Tutaj skupimy się na podwzgórzu, które jest niewielką, ale niezwykle istotną częścią mózgu zawiadującą funkcjami związanymi z rozmnażaniem i gospodarką hormonalną organizmu.
W podwzgórzu znajdują się jądro łożyskowe prążka krańcowego (BNST) oraz śródmiąższowe jądro przedniego podwzgórza –3 (INAH-3), które są większe u mężczyzn niż u kobiet. Jądro BNST odpowiedzialne jest m.in. za agresję i lęk. Natomiast jądro nadskrzyżowaniowe (SCN) zawiadujące rytmami okołodobowymi, np. snem i czuwaniem, jest bardziej wydłużone u kobiet, a kuliste u mężczyzn.
To też Cię zainteresuje: Dlaczego przytulanie dzieci jest tak ważne dla ich rozwoju?
Inna struktura – brzuszno-przednia część jądra okołokomorowego (AVPV) położona w regionie przedwzrokowym podwzgórza u szczura posiada gęsto upakowane receptory dla estronu i neurony kisspeptynoergiczne u samic.
Hormony płciowe działają nie tylko na narządy rozrodcze, np. jajniki czy jądra, ale również na mózg. Stąd też obszary mózgu w rejonie podwzgórza związane z procesami kierowanymi przez estrogeny, np. z owulacją, są rozwinięte u samic, ale nie u samców.
Różnice między kobietą a mężczyzną – podsumowanie
Podsumowując ten niezwykle interesujący i intrygujący temat, w którym pozostaje jeszcze wiele kwestii do wyjaśnienia, bezsprzeczna jest rola hormonów płciowych wpływających nie tylko na rozwój narządów płciowych, ale również mózg kobiet i mężczyzn. To może prowadzić do subtelnych różnic i skutkować tym, że mężczyźni są z Marsa a kobiety z Wenus.
Źródła informacji:
- McEwen B.S., Milner T.A.: Understanding the broad influence of sex hormones and sex differences in the brain. J. Neurosci. Res., 2017; 95 (1–2): 24-39. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5120618/
- Bowers J.M., Waddell J., McCarthy M.M.: A developmental sex difference in hippocampal neurogenesis is mediated by endogenous oestradiol. Biol. Sex Differ., 2010; 1, 8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21208470/
- Czarnecka A.: Czy mózg ma płeć? Różnice płciowe w budowie ludzkiego mózgu. Kosmos. Problemy nauk biologicznych. 2003, Tom 52; 1 (258): 21–27. https://kosmos.ptpk.org/index.php/Kosmos/article/view/364
- Hamson D.K., Roes M.M., Galea L.A.M.: Sex Hormones and Cognition: Neuroendocrine Influences on Memory and Learning. Compr. Physiol., 2016; 13; 6(3): 1295–337.
- Maki P.M., Rich J.B, Rosenbaum R.S.: Implicit memory varies across the menstrual cycle: estrogen effects in young women. Neuropsychologia. 2002; 40(5): 518–29. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0028393201001269?via%3Dihub
- McCarthy M.M.: Sex Differences in the Brain. The Scientist. October 2015. https://www.the-scientist.com/features/sex-differences-in-the-brain-34758
- Piprek R.P: Zależne od płci różnice w budowie mózgu. Kosmos. Problemy nauk biologicznych. 2011, Tom 60; 3–4(292–293): 323–331. https://kosmos.ptpk.org/index.php/Kosmos/article/view/922
Joanna Śliwowska
Tajemnicza broń niszcząca mózg…
Newsletter NTL
Zostaw nam swój adres email i odbierz darmowy rozdział najnowszej książki Tomasza Rożka „Akademia Superbohaterów”
Podcasty NTL
