Nie wiem z czym wam się kojarzy geotermia, ale z najnowszego raportu NIK wynika, że to kolejne źródło energii, zielonej energii, którego nie wykorzystujemy. W kontekście niezależności energetycznej, w kontekście wojny na Ukrainie a nawet wymagań związanych z emisją gazów cieplarnianych, jest to całkowicie niezrozumiałe.
Spis treści
Czy geotermia to przyszłość?
W dyskusjach o geotermii najgłośniejsze są dwa skrajne stanowiska. Jedni twierdzą, że geotermia może ogrzać całą Polskę a inni że to wymysł i nie warto w nią inwestować w ogóle. Prawda rzadko leży po środku, w przypadku geotermii, dzięki ostatniemu opracowaniu NIK jasno widać, że pod stopami mamy ogromne źródło energii, którego nie wykorzystujemy. Jak zawsze w moich materiałach, jak powołuję się na jakieś źródła, link do nich umieszczam w opisie.
Jedną z nielicznych miejscowości w Polsce, która w dużym stopniu korzysta z wód geotermalnych jest Zakopane. Gdyby nawet w całej Polsce zakręcono gaz w Zakopanem byłaby ciepła woda. I można by to traktować jak ciekawostkę, gdyby nie to, że w podobny sposób mogły by być ogrzewane domy, baseny i szkoły w wielu miejscach w Polsce. Ale nie są. Kilkanaście dni temu raport o niewykorzystanej szansie jaką daje geotermia opublikowała Najwyższa Izba Kontroli. I teraz cytat z raportu:
“Choć krajowe zasoby geotermalne zostały dobrze rozpoznane, potencjalni inwestorzy mieli utrudniony dostęp do informacji o możliwościach ich zagospodarowania”.
Do tego dochodzą przedłużające się procedury, prawie 30 proc. wniosków na rozpatrzenie ponad rok, a są i takie, które czekają dłużej. Problemem są też często zmieniające się programy wsparcia. Na tyle często, że nawet urzędnicy się w nich nie orientują. W efekcie udział geotermii w podstawowych nośnikach energii wynosi w skali kraju 0,3 proc.
Gorąca planeta
Z wyliczeń wynika, że gdyby wziąć pod uwagę wszystkie źródła geotermalne do głębokości 10 km w głąb ziemi, zmagazynowanych jest w nich kilkadziesiąt tysięcy razy więcej energii, niż we wszystkich złożach gazu i ropy na całym świecie.
Czy wiesz, że
Nawet gdyby wydobyć cały ziemski gaz i całą ziemską ropę, to dałyby one kilkadziesiąt tysięcy raz mniej energii niż mają w sobie źródła geotermalne do głębokości 10 km.
Jeżeli spojrzymy tylko na Polskę, zagospodarowanie dostępnych wód termalnych w Polsce mogłoby odpowiadać połowie energii, jaka rocznie potrzebna jest do wytworzenia ciepła w całym kraju. W innych opracowaniach mowa jest o od 30 do 40 proc. Dzisiaj większość energii cieplnej uzyskuje się w reakcji spalania, a tymczasem połowa mogłaby pochodzić z geotermii.
Przy tym warto powiedzieć, że źródła geotermalne są odnawialne i nie zależą od pogody czy pory dnia. Źródłem energii jest tutaj gorące wnętrze Ziemi. Nasza planeta, w trakcie kształtowania, formowania była kulą gorącej masy. Z czasem jej zewnętrzne warstwy się ochładzały i krystalizowały. Tak powstała skorupa ziemska. Wnętrze Ziemi jednak nie ostygło całkowicie i nadal pozostaje gorące. Dodatkowe ciepło powstaje na skutek rozpadów pierwiastków promieniotwórczych.
Oczywiście my się do tego płynnego wnętrza planety nie dowiercamy, ale ciepło ze środka jest transportowane do warstw zewnętrznych. Te mają różną strukturę, grubość czy wiek. W efekcie, choć środek Ziemi stygnąc emituje ciepło we wszystkich kierunkach tak samo, nie wszędzie w takich samych ilościach ono dociera do powierzchni. W Polsce jest na przykład duża różnica pomiędzy wschodem a zachodem kraju, pomiędzy „gorącym” południem i „zimną” północą.
To zresztą widać wyraźnie na mapach kreślonych przez geologów czy hydrogeologów. Ta różnica pomiędzy różnymi częściami kraju bierze się z innej budowy geologicznej. Polska składa się z dwóch części. Jedna, północno-wschodnia leży na starej i przez to grubej skorupie i tutaj transmisja ciepła jest niewielka. Druga część kraju, południowo – zachodnia, leży na cieńszej i młodszej, bo liczącej kilkuset milionów lat, platformie paleozoicznej. Tutaj ten strumień ciepła jest nieporównywalnie większy. W tym miejscu jest basen wód geotermalnych z którego korzysta m.in Zakopane.
Kilkanaście procent
Nie chcę tutaj wchodzić w szczegóły, ale pokrótce. Sam strumień ciepła, to tylko jeden z parametrów. W klasycznej geotermii, ważne, żeby pomiędzy tymi gorącymi skałami była woda. Dużo wody. Jeżeli jest jej mało, nie ma czego wyciągać, choć skały mogą mieć bardzo wysoką temperaturę. Dzisiaj istnieją już technologie, dzięki którym energie można wyciągnąć nawet ze skał suchych, choć wymagają one większych inwestycji. To komplikuje temat, ale możliwe jest wywiercenie dwóch otworów i zatłaczenie pod ziemię wody zimnej, a drugim otworem odbieranie gorącej, ogrzanej od skał. To tzw. geotermia suchych gorących skał.
Kilkanaście lat temu, w 2009 roku, przeprowadzałem wywiad z dr hab. Jerzym Nawrockim, dyrektorem Państwowego Instytutu Geologicznego. Pytałem profesora m.in o to jaki potencjał może mieć geotermia w Polsce. Odpowiedział, że w ciągu kilkudziesięciu lat może dać nam kilkanaście procent energii w naszym miksie. Powiedział też, że będziemy na to potrzebowali kilkudziesięciu lat. To było 13 lat temu, ale od kilku w zasadzie stoimy w miejscu.
Winne są przedłużające się procedury i problemy w komunikacji. W efekcie średni czas budowy ciepłowni geotermalnej to około 6 lat, a gdy trzeba wybudować oprócz samej ciepłowni infrastrukturę rozprowadzającą ciepło, może trwać znacznie dłużej. Od 2015 roku w Polsce nie powstała ani jedna ciepłownia geotermalna, choć procedury budowy kolejnych są w toku. Nawet te działające nie wykorzystują w pełni ciepła, które mogłyby pozyskać. Spójrzcie na wykres, w skrajnym przypadku wykorzystanie ciepła jest poniżej 20 proc, a niemal wszystkie wykorzystują go mniej niż połowę. A tymczasem, i to znowu cytat z raportu: “Zakopane kupując ciepło geotermalne uzyskało w ciągu roku spadek emisji zanieczyszczeń do powietrza porównywalny do spalenia 13,6 tys. ton węgla kamiennego.
źródła:
https://www.nik.gov.pl/plik/id,25666,vp,28439.pdf
http://www.pga.org.pl/geotermia-zasoby-polskie.html
https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/energia-wod-termalnych.html
Tomasz Rożek
Newsletter NTL
Zostaw nam swój adres email i odbierz darmowy rozdział najnowszej książki Tomasza Rożka „Akademia Superbohaterów”
Podcasty NTL
