Efekt dezinformacji w kontekście konfliktu zbrojnego

Dziś wojna rozgrywa się na bardzo wielu płaszczyznach. Każdy kolejny konflikt zbrojny uzmysławia nam znaczenie i rozszerzającą się skalę dezinformacji. Dezinformacja jest potężną bronią, a pojęcia, takie jak wojna hybrydowa, internetowe trolle czy fake newsy, na dobre weszły do języka konfliktów zbrojnych. Jaki jest efekt dezinformacji?

Dezinformacja w mediach – dlaczego to tak silna broń?

Manipulacja w mediach to potężna siła, która wykorzystywana jest na szeroką skalę. Obecnie w Polsce i na całym świecie obserwujemy wzmożony ruch w przestrzeni informacyjnej. W ramach tego przepływu informacji dochodzi do rozprzestrzeniania głównie rosyjskich narracji na temat przyczyn i przebiegu obecnego kryzysu. Narracje te służą jednak realizacji celów strategicznych, osłabieniu morale żołnierzy i sił przeciwnika. Usprawiedliwiają też bezprawne działania zbrojne, zaciemniają obrazu sytuacji lub przedstawiają sukcesy armii rosyjskiej i rzekomych okrucieństw armii ukraińskiej. 

Jeszcze głębiej ukrytym celem preparowania fejk newsów może być demontaż architektury bezpieczeństwa w Europie, który bezpośrednio zagraża bezpieczeństwu republik Bałtyckich, Polski oraz pozostałych państw Europy Środkowo-Wschodniej[1]. 

Manipulacja w mediach społecznościowych

W ciągu pierwszych 48 godzin od rozpoczęcia ataku na Ukrainę pracownicy Instytutu Badań Internetu i Mediów Społecznościowych zidentyfikowali działanie przynajmniej 3 zorganizowanych grup roboczych, które prowadzą dezinformację w obszarze polskich mediów społecznościowych. Ich szacowany zasięg dotarcia to ok. 2 milionów kontaktów[2].

Kolportowane treści dotyczyły:

• dyskredytacji władz Polski,
• poprawiania wizerunku Federacji Rosyjskiej,
• dezinformacji na temat cen i dostępności paliw w Polsce oraz
• osłabiania marek polskich przedsiębiorstw.

Szczyt tych działań przypadał na pierwszy dzień operacji zbrojnych na godzinę 9:00. W tym czasie, gdy większość ludzi przeglądała poranne wiadomości, w polskiej sieci i mediach społecznościowych został przeprowadzony masowy atak dezinformacyjny na rzecz rosyjskiej narracji dot. prowadzenia działań wojskowych[3].

Zobacz też: Fake news – jak rozpoznać czy to prawda, czy fałsz?

W największym od początku roku ataku dezinformacyjnym uczestniczyło: 545 kont na Twitterze, około 2 tys. kont na Facebooku i 4 kanały na YouTube[4]. Konta te na przestrzeni ostatnich miesięcy nawoływały także do unormowania relacji z Białorusią i usprawiedliwiały działania Aleksandra Łukaszenki[5]

Celem ataku było podjęcie próby tonowania pozytywnych emocji i sentymentu użytkowników sieci w zakresie postawy i morale żołnierzy ukraińskich. W przekazie kont eksponowano negatywne emocje w oparciu o resentymenty nacjonalistyczne oraz mowę nienawiści skierowaną wobec obywateli Ukrainy.

Najpowszechniejsze fake newsy trwającego konfliktu zbrojnego

Główne fałszywe narracje rozprzestrzeniające się obecnie w przestrzeni informacyjnej głosiły, że:

• Wojska Ukrainy kapitulują, a Ukraina jest niezdolna do prowadzenia walki.
• Rosyjskie działania to operacja pokojowa, a Rosjanie nie atakują celów cywilnych.
• Ukraina to państwo faszystowskie i upadłe.
• Państwa zachodu i NATO nie są zjednoczone wobec Rosyjskiej inwazji.
• wojna na Ukrainie została sprowokowana przez agresywną politykę USA i Wielkiej Brytanii lub nieudolności rządu w Kijowie oraz prezydenta Zełenskiego, lub też poprzez dywersyjne działania sił ukraińskich na terenach separatystycznych oraz Federacji Rosyjskiej.
• Rosja wyzwala Ukrainę spod “obcych wpływów” lub chroni od błędnych wyborów politycznych”.
• Wśród osób masowo przekraczających polsko-ukraińską granicę jedynie kilkanaście procent to Ukraińcy, a reszta to imigranci pochodzenia bliskowschodniego i afrykańskiego.
• Konflikt jest sztucznie kreowany i podsycany przez media, a w Ukrainie nie dzieje się nic dramatycznego[6].

Wojna a COVID

Efekt dezinformacji również podczas pandemii COVID-19 był ogromny. 90% przeanalizowanych kont na Twitterze i Facebooku uczestniczyło bezpośrednio w przekazywaniu treści sceptycznych wobec szczepień lub też całkowicie je negowało.

W pierwszej fazie zaatakowano szczepionki opierające się na technologii mRNA. Starano się je ośmieszyć i wzbudzić wątpliwości, co do ich skuteczności, bazując na tym, że są nową technologią, nieprzetestowaną i często zwyczajnie niezrozumiałą. Szczepionce AstraZeneka zarzucano natomiast skutki uboczne, takie jak: zakrzepy czy nawet zgony. Jednocześnie tym przekazom towarzyszyła propaganda szczepionki Sputnik, jako najbardziej wiarygodnej, dostępnej i bezpiecznej, z oskarżaniem Zachodu o jej dyskryminację[7].

Nie wierz w fake newsy, sprawdzaj źródło czytanych informacji i bądź czujny. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat dezinformacji, to zachęcam Cię do zapoznania się z artykułem: Co to jest fake news i skąd się bierze? Krótki przewodnik.

Źródła:

[1] https://ik.org.pl/inwazja-na-ukraine-komunikat-instytutu-kosciuszki-dot-rosyjskich-narracji-w-infosferze/

[2] http://ibims.pl/komunikat-ws-prorosyjskich-grup-prowadzacych-dzialania-dezinformacyjne-25-02-22/

[3] http://ibims.pl/komunikat-ws-prorosyjskich-atakow-informacyjnych-24-02-22/

[4] http://ibims.pl/komunikat-ws-szerzenia-dezinformacji-ws-sytuacji-na-ukrainie-w-polskiej-przestrzeni-internetowej/

[5] http://ibims.pl/komunikat-ws-szerzenia-dezinformacji-ws-sytuacji-na-ukrainie-w-polskiej-przestrzeni-internetowej/

[6] https://ik.org.pl/inwazja-na-ukraine-komunikat-instytutu-kosciuszki-dot-rosyjskich-narracji-w-infosferze/

[7] https://technologia.dziennik.pl/aktualnosci/artykuly/8176871,rosja-dezinformacja.html

Autor

Michał Borek

Interesuję się zagadnieniami z zakresu kosmologii, kognitywistki, neuronauk, sztucznej inteligencji i filozofii. Ukończyłem kierunek Czystych Technologii Energetycznych na wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Obecnie jestem doktorantem filozofii przyrody i kosmologii. Moją wielką pasją są podróże i góry (tak zimą, jak i latem).

Więcej od tego autora