Fake news – jak rozpoznać czy to prawda, czy fałsz?

Agnieszka Ochman
A. Ochman
28.02.2022
Przewidywany czas: 3 min

Internet zagwarantował nam nieograniczony dostęp do informacji z różnych zakątków świata. Za kreację treści odpowiadają już nie tylko dziennikarze, ale w zasadzie wszystkie osoby mające dostęp do sieci. Niestety wiele wiadomości, często tych najbardziej sensacyjnych, mija się z prawdą. Każdy fake news sprzyja dezinformacji. Jak go rozpoznać?

Czym jest fake news?

Najczęściej pojawiają się w internecie i na portalach społecznościowych, co nie znaczy, że tradycyjne media są od nich wolne. W telewizji czy gazetach również spotkasz fake newsy. Co to? Anglojęzyczną nazwą zaczęto określać nieprawdziwe informacje – całościowo lub częściowo niezgodne z prawdą. Te, które powstają, aby celowo wprowadzić czytelnika w błąd, szokować i budzić kontrowersje.

Wsparcie NTL

Siłą fake newsów jest ich realistyczny wydźwięk. Często wpisują się w aktualną sytuację społeczną, co sprawia, że odbiorcy chętnie je udostępniają i wierzą w nie, bez sprawdzenia ich zgodności z faktami. Nie każdy fake news wygląda tak samo. Niektóre podają sfabrykowane informacje, w całości sprzeczne z prawdą, inne ukazują treści w odpowiednim kontekście, co wprowadza odbiorcę w błąd. Często dochodzi też do manipulacji wypowiedzią.

Artykuły to nie jedyne treści uznawane za fake newsy. Co to znaczy? Nie musisz przeczytać długiego materiału na portalu informacyjnym, żeby dotrzeć do spreparowanych treści. Wpisy w mediach społecznościowych lub treści wysyłane w wiadomościach prywatnych również mogą zawierać i rozpowszechniać fake newsy.

Obszerny materiał o tym, jaka jest anatomia fejków i skąd się biorą fake newsy przeczytasz w raporcie z cyklu „Nauka. Sprawdzam TO”.

Fake news

Fake news – jak go rozpoznać?

Nie ufaj we wszystko to, co udostępniają w sieci Twoi znajomi. Fake newsy często „zwracają na siebie uwagę” krzykliwym tytułem czy kontrowersyjną treścią. Takie wiadomości już na pierwszy rzut oka wydają się nieprawdziwe. Nie zawsze jednak zmanipulowane treści są tak oczywiste. Kiedy przeczytana przez Ciebie informacja może się okazać fake newsem? Poddaj pod wątpliwość jej prawdziwość, jeśli

  • cytowany rozmówca diametralnie zmienia swoje zdanie lub jego wypowiedź jest sprzeczna z prezentowanymi dotychczas wartościami
  • nie ma informacji o źródle przytaczanych danych
  • dotyczy tematu dzielącego społeczeństwo
  • jest sensacyjna i emocjonalna lub mówi o odkryciu skrywanej prawdy
  • podpisuje się pod nią anonimowy autor, jest opublikowana na anonimowym profilu lub adres strony jest skomplikowany, nieznany, wygląda podejrzanie
  • w treści pojawiają się oczywiste błędy językowe i ortograficzne (najczęściej wynikają z automatycznego tłumaczenia)
  • w komentarzach aż roi się od zwolenników przytoczonej treści, którzy wypowiadają się bardzo emocjonalnie
  • treść jest popularna w specyficznych, hermetycznych kręgach
  • strona, na której opublikowano artykuł, nie wygląda wiarygodnie
  • treść powiela stereotypy

Jak się upewnić, że czytasz fake newsa?

Sytuacje losowe bywają nieprzewidywalne i niejedna prawdziwa historia brzmi nierealnie. Skąd mieć pewność, że czytasz fake newsa? Powiedz: SPRAWDZAM! To bardzo łatwe.

Przede wszystkim sprawdź zarówno medium źródłowe informacji, jak i cytowaną osobę. Zdarza się i tak, że wypowiedzi są wymyślone na potrzeby materiału. Warto też poszukać słów eksperta w innych artykułach w sieci. Nie ograniczaj się wyłącznie do przytoczonego zdania lub dwóch. Może się okazać, że są one wyrwane z kontekstu. Przeczytaj też kilka komentarzy. Często już w nich można znaleźć odpowiedź czy materiał jest fake newsem, czy prawdziwą informacją.

Wsparcie NTL

Zobacz również

Podcasty NTL