Jak szybciej się uczyć?

Każdy z nas chciałby mieć dobrą pamięć i sprawnie przyswajać informacje. Co zrobić, aby nauka była łatwa i przyjemna? Jak szybciej się uczyć? Dużą rolę w wydajnym uczeniu się pełni odżywianie, aktywność fizyczna oraz sen. Ponadto istnieją techniki usprawniające efektywność nauki.

Zdrowa dieta a szybkie uczenie się

Stare powiedzenie, które mówi „Jesteśmy tym, co jemy”, odnosi się także do uczenia się. Badania naukowe wykazały na przykład, że dieta śródziemnomorska składająca się z dużej ilości warzyw, owoców, zbóż oraz niewielkiej ilości produktów mlecznych i mięsa pomaga zmniejszyć ryzyko wystąpienia otępienia. Nasz mózg do pracy umysłowej potrzebuje bowiem energii, która pochodzi z jedzenia.

Jak się szybciej uczyć? Pamiętaj o aktywności fizycznej

Chcesz wiedzieć, jak szybciej się uczyć? Pamiętaj, że ćwiczenia aerobowe, takie jak na przykład jazda na rowerze czy bieganie, wykonywane z umiarkowaną intensywnością, poprawiają procesy pamięciowe. Aktywność aerobowa prowadzi do wzrostu częstości uderzeń serca i oddechów, pozytywnie działając na mózg.

Co więcej ćwiczenia aerobowe mogą wzmacniać funkcje poznawcze mózgu związane z działaniem kory przedczołowej, takie jak planowanie, hamowanie czy przeskakiwanie pomiędzy zadaniami. Prowadzą one do neuroplastycznych zmian w mózgu polegających na tworzeniu się nowych połączeń nerwowych.

Aktywność fizyczna powoduje wzrost poziomu mózgowego czynnika neurotroficznego (BDNF) oraz chroni nas przed postępującym z wiekem spadkiem funkcji poznawczych i demencją.

Jak uczy się mózg?

Uczenie się możemy porównać na przykład do tworzenia w mózgu nowych ścieżek czy dróg. Żeby łatwiej to zrozumieć, wyobraźmy sobie pole zboża. Jeśli przejdziemy przez to pole jeden raz, to utworzy się niewielka ścieżka, która po pewnym czasie nie będzie już widoczna. Jeśli natomiast będziemy przechodzili tą samą ścieżką kilkakrotnie, to będzie ona dość wyraźna.

Podobnie jest z uczeniem się. W tym procesie również powstają nowe ścieżki utworzone przez sieć połączonych ze sobą neuronów – tzw. szlaki nerwowe. Możemy więc powiedzieć, że ucząc się, budujemy nowe drogi w mózgu, a przechodząc nimi wiele razy, utrwalamy wiedzę.

Rola snu w procesach pamięciowych

W procesie tworzenia pamięci występują etapy takie jak: zapamiętywanie, przechowywanie, utrwalanie i odtwarzanie oraz zapominanie. Czasami ktoś mówi: „Ale przecież ja się uczyłem!”, a pomimo to nie napisał dobrze kartkówki, sprawdzianu, kolokwium czy egzaminu.

Powodów wyjaśniających taki stan może oczywiście być wiele. Jednym z nich jest przeznaczenie na naukę za małej ilości czasu, przez co nie zachodzą procesy konsolidacji. Konsolidacja to przechodzenie informacji z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej, która wymaga czasu i zachodzi podczas snu.

Stąd też pewnie wzięła się reguła „3 razy Z”, czyli Zakuć, Zdać i Zapomnieć. Jeśli uczymy się na ostatnią chwilę, to nie dajemy sobie szansy na to, aby w naszym mózgu zaszły procesy konsolidacji pamięci. Może nawet czasami uda nam się zdać jakiś egzamin, ale wiedza ta nie będzie trwała.

Dobry sen niewątpliwie sprzyja procesom uczenia się. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomenduje 8 godzin snu dziennie.

Jak szybciej się uczyć? Sprawdzone sposoby

W efektywniejszej nauce na pewno pomogą Ci:

• uporządkowane miejsce pracy
• pomoce dydaktyczne w postaci kolorowych karteczek czy zakreślaczy
• dobrze przewietrzone pomieszczenie
• przerwy w czasie uczenia
• odpowiednia dieta
• aktywność fizyczna
• dostateczna długość snu.

Dowiedziono również, że proces uczenia się powinien być aktywny. Oznacza to, że robienie notatek, podkreślanie i rysowanie sprawiają, że lepiej i szybciej się uczymy.

Pamiętaj o mnemotechnikach!

W procesie uczenia się przydatne są również tzw. mnemotechniki, czyli sposoby ułatwiające kodowanie i odtwarzanie nowych informacji. Wykorzystują one 3 podstawowe zasady: skojarzenie, kontekst i wyobraźnię. Samo słowo „mnemotechnika” powstało z połączenia dwóch greckich słów: mneme (czyli pamięć) i technikos (technika).

Za pomocą tych technik tworzymy barwne historie i obrazy, dzięki którym łatwiej i lepiej zapamiętujemy informacje. W ten sposób możemy zapamiętywać imiona nowych osób, kody, hasła, numery telefonów, listy zakupów, daty itp.

Przeczytaj też: Czy mężczyźni są z Marsa a kobiety z Wenus? Różnice między kobietą a mężczyzną

Do podstawowych rodzajów mnemotechnik zaliczamy m.in. akronimy, systemy pierwszych liter, rymy, gry słów oraz wykorzystywanie wyobraźni. Do znanych akronimów należy ADEK, który koduje nazwy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czy HOMES – odnoszący się do nazw Wielkich Jezior Północnoamerykańskich (Huron, Ontario, Michigan, Erie, Superior).

Przykładem mnemotechniki wykorzystującej pierwsze litery jest zdanie „Moja wiecznie zapracowana mama jutro sama upiecze nam placek”. Przecież to nic innego jak pierwsze litery nazw planet Układu Słonecznego, czyli: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun i Pluton.

Dziwnie brzmiące zdanie „Na ekranie siedzi wrona” odpowiada natomiast skrótom angielskich nazw kierunków świata zgodnie z ruchem wskazówek zegara: North, East, South, West. W celu lepszego zapamiętywania możemy stosować również rymy, na przykład „Pamiętaj, chemiku młody – wlewaj zawsze kwas do wody” czy „<Uje> się nie kreskuje”.

Istnieje więc wiele czynników wpływających na procesy pamięciowe. Jest również sporo technik usprawniających procesy uczenia się, sprawiających, że nauka może stać się łatwa i przyjemna.

Źródła:

1. E. Engelhardt, G. Levy: The memory engram: beginning the search. Dement. Neuropsychol. 06 Feb 2023, https://doi.org/10.1590/1980-5764-DN-2022-0059
2. Fernandez A., Goldber E., Michelon P.: Fitness mózgu. Warszawa PWN 2016
3. Górska T., Grabowska A., Zagrodzka J.: Mózg a zachowanie. Warszawa PWN 2012
4. K. Jurowski,, A. Jurowska, M. Krzeczkowska: Comprehensive review of mnemonic devices and their applications: State of the art IeJSME 9(3): 4-9, 2015 https://iejsme.imu.edu.my/wp-content/uploads/2021/09/2.Review_Kamil.pdf
5. M. Spitzer: Jak uczy się mózg. Warszawa PWN 2008
6. MW. Voss, C. Soto, S. Yoo, M. Sodoma, C. Vivar, H. van Praag: Exercise and Hippocampal Memory Systems. Trends Cogn Sci. 2019 Apr; 23(4): 318-333 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30777641/

Autor

Joanna Śliwowska

Z wykształcenia jestem biologiem, a pasjonuje się neurobiologią. Mózg to fascynujący organ, który ma możliwości zmian pod wpływem warunków środowiska, co nazywamy neuroplastycznością. Oprócz tego, że jestem naukowcem, również prowadzę zajęcia dydaktyczne ze studentami oraz popularyzuję naukę. Jestem także mamą dwóch nastolatków Heleny i Antoniego.

Więcej od tego autora