Naukowe ciekawostki o świętach Bożego Narodzenia

Koniec roku każdemu kojarzy się z najpiękniejszymi świętami. Większość domów wieczorami pachnie pieczonymi pierniczkami i pięknie przyozdobioną choinką. Magię czuje każdy z nas. Udowodnimy dziś, że bez psucia tej atmosfery można o świętach porozmawiać także w bardziej naukowy sposób! Jakie znacie ciekawostki o świętach Bożego Narodzenia?

Jak znaleźć pierwszą gwiazdkę na niebie?

Pierwsza Gwiazdka to wyczekiwany znak w każdym domu. Wypatrzenie jej daje sygnał do rozpoczęcia uroczystej kolacji. Oczywiście to, w jakim miejscu obserwujemy niebo, ma ogromne znaczenie. Ogólnie jednak wypatrując gwiazdki w Polsce, w Wigilię najłatwiej będzie nam się… pomylić!

Pierwszy jasny obiekt, jaki zobaczymy tej nocy, nie będzie gwiazdą, a planetą. Może to być Jowisz, Merkury, Wenus czy Saturn. Ujrzymy je na niebie po około 20 minutach od zachodu słońca.

To może Cię zainteresować: Konstelacje gwiazd – czym są i jak ich szukać

Na pierwszą gwiazdkę trzeba będzie chwilkę dłużej poczekać. Może nią być prawdopodobnie gwiazda Kapella. Jak jej nie pomylić z planetami? Gwiazdy świecą światłem migoczącym. Te ciała niebieskie, które mają ciągłe, mieniące się światło to obiekty, które chcą nas zmylić. Skoro już wiemy, jak się nie dać zwieść, pozostaje trzymać kciuki, by w tym roku niebo nie było zachmurzone!

Jemioła – dobry znak dla ludzi, kiepski dla drzew

W grudniu przystrajamy nasze domy, nie tylko choinkami, ale również stroikami oraz według tradycji przyczepiamy niewielką gałązkę jemioły na suficie lub nad drzwiami. Ta przedziwna roślina, zgodnie z wierzeniami ma zapewnić nam na święta miłość i wszelką pomyślność oraz chronić przed złymi mocami.

Co więcej, rosnąc w koronach drzew, zyskała w niektórych kulturach status daru od bogów, rośliny, która spadła z nieba. Nic dziwnego, w końcu, nawet gdy inne drzewa zgubią już liście, ona wciąż zachowuje swoje, a ścięta, schnąc zmienia kolor, z oliwkowego, na wręcz złotawy!

Upatrywano w niej obraz życia, nieśmiertelności. Zaliczana jest do tak zwanych roślin wiecznie zielonych, podobnie jak jodły i świerki, które również pięknie przyozdabiają nasze domy w tym okresie. Takie rośliny nie zrzucają swoich liści jesienią.

Jednak biologiczna prawda o tej roślinie jest o wiele mniej „boska”. Zaliczana jest ona do półpasożytów, rozwijających się na osłabionych roślinach. Rośnie wysoko w koronach drzew dzięki temu, że jej korzenie wrastają w korę innych organizmów: topól, brzóz czy dębów.

To właśnie wykorzystywanie innych osobników pozwala jej na pobieranie od nich bardzo ważnych składników potrzebnych do życia: wody i soli mineralnych. Bez żywiciela ich symboliczna nieśmiertelność to tylko legenda.

Jak powstają szklane bombki? Ciekawostki o świętach Bożego Narodzenia

W naszych domach według tradycji choinka oczywiście musi być przyozdobiona bombkami. W ostatnich latach najbardziej popularne są te plastikowe, przede wszystkim dlatego, że się nie tłuką, o co przecież łatwo w świątecznym zamieszaniu. Jednak kiedyś bombki były szklane i produkowane ręcznie.

Jak wygląda proces ich tworzenia? Wykonuje się je zazwyczaj ze szkła sodowego. Na początku do szklanych rurek wdmuchuje się powietrze. Trzeba to robić bardzo precyzyjnie, aby powstał odpowiedni kształt, w czym mogą pomagać odpowiednie formy. W ten sposób przygotowywana jest bombka, która jest bardzo cienka, delikatna i przeźroczysta.

Kolejnym krokiem jest srebrzenie baniek. Do wnętrza wprowadza się związek chemiczny – azotan srebra, który zapewnia odpowiednie tło i piękne błyszczenie ozdób. Następnie są one gotowe do lakierowania. Bombki są zanurzane w odpowiednich farbach nadających im pożądaną barwę. Jeszcze tylko ewentualne dekorowanie, detale i mogą zawisnąć na naszych choinkach. Takie bańki, mimo że kruche, są zdecydowanie cenniejsze od tych plastikowych.

Święta pachnące magią … i chemią!

Czas na zapachowe ciekawostki o świętach! Każde święta to przede wszystkim zapachy! Mandarynka, cynamon goździki – to wszystko pachnie i sprawia, że nie możemy się doczekać, aż razem zasiądziemy do stołu.

Za tymi wszystkimi wybornymi aromatami stoją związki i można je opisać wzorami chemicznymi! Nasze receptory węchowe odbierają sygnał z unoszących się w powietrzu zapachów. Składają się one z mieszaniny wielu substancji. Następnie sygnał trafia do mózgu, gdzie jest odbierany jako przyjemny lub nie.

Więc jakimi związkami chemicznymi przyjemnie pachną nam święta? Choinka swój charakterystyczny zapach zawdzięcza głównie żywicy, w której skład wchodzi alfa-pinen. Cytrusy pojawiające się bardzo często w tym okresie na naszych stołach, niosą swój aromat za sprawą limonenu.

A przyprawy? Goździki swój wyjątkowy zapach posiadają dzięki eugenolowi, cynamon aldehydowi cynamonowemu, a wanilia wanilinie. Mimo trudnych związków, nazwy są dość łatwe do zapamiętania, prawda? Mniej przyjemna woń karpia to geosmina występująca również… w burakach!

Święta to wyjątkowy czas spotkań z rodziną, okazywania im uwagi i miłości. Przy uroczystej kolacji pamiętajcie o przeczytanych ciekawostkach i zaskoczcie nimi bliskich. Wesołych świąt!

PS. Jeżeli potrzebujecie dyskrecji, pisząc list do świętego Mikołaja, sprawdźcie następnym razem jak zrobić atrament sympatyczny. To idealny sposób na zaszyfrowanie każdej ważnej wiadomości! Do szyfru możecie wykorzystań na przykład mleko.

Literatura:

https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/aktualnosci/jemiola-to-coraz-wieksze-zagrozenie-dla-lasow

https://www.muzeum-radom.pl/wydarzenia/slowo-o-tradycji-jemiola/2521

https://szklanebombkichoinkowe.pl/_blog/7-Jak_powstaja_bombki_choinkowe.html

https://ozdobychoinkowe.pl/muzeumbombki/proces.html

https://www.urania.edu.pl/wiadomosci/spojrzenie-w-grudniowe-niebo-0

https://www.polskiastrobloger.pl/2022/12/niebo-nad-polska-w-grudniu-2022-przedswiateczny-zawrot-glowy-opozycja-i-okultacja-marsa-geminidy-zakrycie-urana-merkury-i-wenus-w-koniunkcji.html

https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C412496%2Cchemia-ktora-nadaje-zapach-bozemu-narodzeniu.html

https://www.products.pcc.eu/pl/blog/chemia-swiat-czym-pachna-swieta-bozego-narodzenia/

https://mlodytechnik.pl/eksperymenty-i-zadania-szkolne/chemia/30296-chemik-ma-nosa

Autor

Monika Tarasek

Nieustannie odkrywam piękno świata biologii i chemii. Głęboko wierzę, że wszystkie skomplikowane zjawiska przyrodnicze można wyjaśnić w sposób prosty i przystępny. Ukończyłam kierunek Biochemia na Uniwersytecie Jagiellońskim. W wolnym czasie dużo się uśmiecham, chodzę z głową w chmurach, a kiedy nie rozwijam się naukowo, spełniam się artystycznie.

Więcej od tego autora