Życie w skorupce, czyli ciekawostki o jajkach
Mogą być miniaturowe, wielkości ziarenka grochu, lub sięgać rozmiarów nawet sporej piłki. Mają także różne kształty i kolory, chociaż te nam najbardziej znane są białe lub brązowe. Mowa oczywiście o jajkach. Choć dla nas tak codzienne i oczywiste, skrywają w sobie mnóstwo ciekawostek, które warto poznać!
Spis treści
Czy tylko kura znosi jajka?
Wszystkie zwierzęta się rozmnażają, ale każde robi to na swój własny, unikatowy sposób, wykształcony przez nawet tysiące lat. W naszym ludzkim świecie płód rozwija się wewnątrz organizmu matki. Ciąża zazwyczaj jest pojedyncza, trwa 9 miesięcy i kończy się porodem. Zresztą dość podobnie rodzą się także inne ssaki. Jednak w świecie przyrody potomstwo często rozwija się poza ciałem rodziców, w specjalnej osłonie, dobrze nam znanej jako jajko.
Mimo ogólnie stosowanej jednej nazwy na większość jajek, te składane przez różne organizmy znacząco się od siebie różnią budową, rozmiarem czy kolorem. Ogólnie możemy jednak powiedzieć, że do zwierząt, których potomstwo rozwija się w jajkach, zaliczamy głównie owady, ryby, płazy, gady i ptaki.
Te ostatnie kojarzą nam się z tym najmocniej, ponieważ to te jajka nauczyliśmy się zjadać. Każdy z chęcią rozpocznie dzień pyszną jajecznicą z kurzych jaj!
Ciekawostki o jajkach – rekordy w skorupce
W świecie ptaków znajdziemy naprawdę niezwykłe różnice w wyglądzie jajek. Oczywiście nie ma w tym nic zaskakującego, że najmniejsze jajka składają najmniejsze ptaki.
Koliberek hawański buduje gniazda, które mają niecałe 3 cm średnicy. Są one niezwykle trudne do znalezienia, bo ptak świetnie je maskuje. Używa do tego celu mchów czy pajęczego jedwabiu. Co najmniej raz w roku składa w nich 1 czy 2 jaja w białym kolorze, które są wielkości małych ziarenek kawy!
Następnie od 2 do 3 tygodni samica wysiaduje je. W tym okresie inkubacji następuje rozwój organizmu w skorupce, aż wykształci się pisklak. Pierwszym pokarmem tych ptaków nie jest nektar jak w ich dorosłym życiu, ale małe owady. W końcu młode zwierzę potrzebuje dużo energii, by rosnąć!
Tym razem również bez zaskoczenia, największe jajka składają oczywiście strusie. Na początku budują gniazda, jednak nie jak inne ptaki – na drzewie. Jako ptaki nieloty rozgrzebują ziemię, tworząc dołek. Okres składania jaj przypada co roku, mniej więcej między kwietniem a lipcem.
Strusie składają co kilka dni jedno jasnożółte jajo. W końcu po złożeniu takiej liczby jaj, którą mogą dalej przykryć swoim ciałem i skrzydłami, zaczynają je wysiadywać. Samice nie pozostają w tym same. W dzień wysiadują jaja same, a w nocy zamieniają się z samcami.
Zresztą to bardzo sprytne – samce posiadają ciemne ubarwienie piór, więc są mniej widzialne przez drapieżniki w nocy. I tak codziennie przez ponad 40 dni, aż z 1,5 kilogramowego jajka wykluje się małe pisklę.
Ciekawostki o jajkach dla dzieci – mama na medal
Jakie jeszcze znamy ciekawostki o jajkach? Mimo że to jajko strusia jest największe, to wśród rekordów nie zabrakło miejsca dla jeszcze jednego ptaka – kiwi. Jest to niepozorne zwierzę, które mierzy około pół metra i ma brązowe upierzenie. W sumie z wyglądu niczym się nie wyróżnia, jednak zasługuje na szczególną uwagę.
To właśnie jego jaja są wyjątkowego! Ich wielkość w stosunku do masy samicy jest ogromna! Kiwi składa jajo, które może być nawet równe jednej trzeciej masy swojego ciała! Dla porównania masa jaja strusia w stosunku do masy samicy to tylko 1,5%.
Aby wyprodukować takie jajko, samica pochłania ogromne ilości pożywienia. Gdy jajko już jest ogromne, tuż przed jego złożeniem głoduje, bo jajo zajmuje tak dużą część jej wnętrza, że pozostaje niewiele miejsca na jedzenie. Złożone jajko ma żółtawy lub zielonkawy kolor. Rodzice wysiadują je nawet przez 80 dni!
Eksperymenty z wykorzystaniem jajek
Jajka kurze są bardzo popularne i prawie każdy znajdzie je w swojej lodówce. Oprócz ich jedzenia na miękko czy twardo można je wykorzystać do drobnych naukowych eksperymentów.
Na początek coś praktycznego. Jeżeli nie jesteśmy pewni, czy nasze jajko jest jeszcze odpowiednie do spożycia, można wykonać proste doświadczenie. Do wysokiej szklanki wystarczy nalać wody i włożyć do niej jajko. Jeżeli unosi się ono na wodzie, powinniśmy jak najszybciej je wyrzucić. Jeżeli opada na dno, jest nadal dobre do spożycia.
Czy zdarzyło się komuś nie wiedzieć, czy jajko, które trzyma w dłoni, jest surowe, czy może już ugotowane? Pewnie niewielu ma z tym problem, ale w razie czego również można sprawdzić to naukowo! Wystarczy położyć poziomo jajko na stole i zacząć nim obracać. Jeżeli zaczyna się szybko kręcić wokół własnej osi, to jest już ugotowane.
To może Cię zainteresować: 4 zwierzęta, które wyginęły
Skorupka jajka jest naprawdę twarda. Dzięki temu jego zawartość jest skutecznie chroniona. Czy jednak można rozpuścić skorupkę jajka? Oczywiście, że tak! Jest ona zbudowana głównie z substancji chemicznej nazywanej węglanem wapnia.
Związek ten może reagować z kwasami na przykład z kwasem etanowym, czyli popularnym w kuchni octem. Aby rozpuścić skorupkę jajka, wystarczy je włożyć do octu na kilka dni. Po tym czasie jajko przyjmie formę miękkiej galaretki.
Teraz już wiemy, że jajka mogą być niesamowitą skarbnicą ciekawostek. Tak naprawdę to dopiero początek informacji o nich, dlaczego jajka mają żółtka i czemu różnią się barwą? Pozostaje jeszcze mnóstwo pytań. Co więcej, jajka nadają się nie tylko do jedzenia, ale także do eksperymentowania, do czego gorąco zachęcamy!
Źródła informacji:
https://www.worldatlas.com/articles/what-bird-lays-the-smallest-egg.html
https://animaldiversity.org/accounts/Apteryx_australis/
Monika Tarasek
Newsletter NTL Junior
Zostaw nam swój adres email i otrzymuj wartościowe materiały dla dzieci.
Podcasty NTL
