Łukasiewicz – wielki pionier i społecznik

O naukowych dokonaniach Łukasiewicza mówi się często. Nieco rzadziej natomiast wspomina się o jego społecznych dokonaniach. Rok 2022 – czyli rok Łukasiewicza – to dobry moment, żeby powiedzieć parę słów na temat tego, jakim Łukasiewicz był nie tylko naukowcem, ale i człowiekiem.

Rok Łukasiewicza – poznaj wybitnego Polaka

Aptekarz, specjalista od ropy naftowej i społecznik. Tak można byłoby opisać w największym skrócie Ignacego Łukasiewicza. Podobno nie był zbyt wylewny i mówił niewiele, ale nie można mu odjąć uporu i pracowitości. Być może dzięki temu nie załamał się, gdy interes nie szedł po jego myśli, a kolejne rafinerie płonęły. Mimo, że nauce poświęcił wiele, był jednocześnie człowiekiem bardzo rodzinnym, o wielkim sercu. Docenił to sam papież, nadając mu godność szambelana. Jego zapał do działania stał się motywacją dla wielu osób. Był pionierem przemysłu naftowego i „ojcem Łukasiewiczem”, jak nazywali go wdzięczni mu ludzie.

Działalność polityczna i samorządowa

Gdy jako młody naukowiec pracował jako pomocnik aptekarza, Łukasiewicz zaczął angażować się w politykę. Polska była wtedy pod zaborami, a pełen zapału Łukasiewicz, jak wielu innych, chciał zmienić ten stan rzeczy. Zaczął więc działać w konspiracji, a apteka była do tego idealnym miejscem.

Wiele szuflad, półek i zakamarków mogło pomieścić zakazane treści, a pokój na uboczu nie musiał służyć jedynie jako miejsce odpoczynku. To niewielkie pomieszczenie na parterze, z dala od oczu gapiów, było świetnym punktem kontaktowym dla konspiratorów. Wywrotowej działalności nie udało mu się długo ukrywać. Po pewnym czasie został aresztowany pod zarzutem organizowania powstania w rejonie Rzeszowa. Faktycznie pomagał w jego kierowaniu, wyręczając w tym niedawno zwolnionego z więzienia działacza, który przez pewien czas musiał unikać skupiania na sobie uwagi zaborcy. Ignacy najpierw przebywał w rzeszowskim więzieniu, a potem został przeniesiony do Lwowa. Po 2 latach wyszedł na wolność, ale żył pod nadzorem policyjnym.

W czasach, kiedy mieszkał w Chorkówce, Łukasiewicz przez kilka kadencji (w latach 1868-1882) pełnił funkcję radnego Rady Powiatowej w Krośnie i członka jej Wydziału. Do swojej funkcji podchodził z pełną powagą i odpowiedzialnością – na odbyte, protokołowane 33 posiedzenia Rady, opuścił zaledwie 3 z nich! W 1876 roku Łukasiewicz został wybrany posłem gmin wiejskich z okręgu Krosno – Dukla – Żmigród do Sejmu Krajowego we Lwowie. Urząd ten sprawował do końca życia.

Aktywność społeczna Łukasiewicza

Rafinerie i kopalnie, w których działał Łukasiewicz były nie tylko miejscem czerpania zysku z eksploatacji i obróbki ropy. To była także przestrzeń do praktycznej nauki dla nowych polskich specjalistów. Sam Łukasiewicz stał się uznanym międzynarodowym autorytetem w dziedzinie przetwarzania ropy naftowej, z której otrzymywał nie tylko substancje do oświetlania, ale również m.in. smary do zabezpieczania drewna przed gniciem czy asfalty do podłóg.

Więcej na temat działalności związanej z wydobyciem ropy naftowej przeczytasz w książce pt. „Akademia Superbohaterów”, którą dostaniesz TUTAJ.

W prowadzeniu interesu naftowego nie chodziło jednak tylko o zysk. W Łukasiewiczu drzemała dusza społecznika. Dało się ją poznać już podczas studiów, kiedy bezinteresownie pomagał tym, którym nauka nie przychodziła z łatwością.

Łukasiewicz podejmował niezależne inicjatywy, które miały ułatwić życie otaczającym go ludziom:

• Wprowadził między innymi nowoczesny system ubezpieczeń robotników, w którym każdy dostawał darmowe leczenie i lekarstwa, a nawet zasiłek wypłacany w przypadku choroby.
• Udzielał niskoprocentowych pożyczek.
• Wspierał wiejską młodzież, która zamierzała podjąć studia.
• Za własne pieniądze budował drogi, których jakość – jak się wydaje – była lepsza niż pozostałych w zaborze austriackim.
• Finansował także zakładanie sadów. Drzewami owocowymi obsadzał również pobocza ulic.
• Zbudował wiele szkół w różnych miejscowościach oraz zainicjował powstanie placówki przygotowującej do pracy przyszłych górników.

Jego dom był otwarty dla wielu gości – przyjmował emigrantów i uczestników powstania styczniowego. Mieszkały w nim również matka i siostra jego żony, Honoraty, oraz Walentyna – córka nauczyciela Ignacego z młodości, którą Łukasiewiczowie zaopiekowali się po śmierci własnej córki.

Łukasiewicz przez wiele lat angażował się w wiele różnych przedsięwzięć. Był pierwszym ofiarodawcą dla powstałego w 1878 r. Towarzystwa Zaliczkowego w Krośnie, na które przeznaczył 500 złotych reńskich.

W miejscach pracy, na kopalni w Bóbrce i w rafinerii nafty w Chorkówce dbał bardzo o dobre warunki socjalne. W oparciu o Powszechną Ustawę Górniczą z 1854 r. I. Łukasiewicz założył w Bóbrce w 1866 r. pierwszą w Galicji robotniczą „Kasę Bracką”.

Zobacz też: 9 faktów z życia Kopernika, o których mogłeś nie wiedzieć

Ignacy Łukasiewicz we wspomnieniach

Ludzie, którzy pracowali z młodym Łukasiewiczem, wspominali go jako osobę małomówną i skrytą, ale też bardzo pracowitą. Zapamiętano go również jako kogoś o dobrym sercu, chętnie pomagającego innym, przywiązanego do rodziny i przyjaciół.

Ciekawy to był człowiek; skromny, a nawet przesadzający się w skromności – ze spuszczonym na dół wzrokiem i łagodnym uśmiechem, zawsze w szaraczkowej długiej czamarze, zawsze w pracy. Robił też bezmiernie dużo dobrego; nie było obywatela w okolicy, któremu by Łukasiewicz nie udzielił pożyczki, nie było bankruta, którego by nie dźwignął. Mówił, że „łatwo dobrze robić, jak się ma z czego”, i robił dobrze, a rozsądnie, rzec można, że z czasem podniósł ekonomicznie całą okolicę. [1]

pisał Kazimierz Chłędowski, który znał go osobiście i którego ojciec był sąsiadem Łukasiewicza

Więcej na temat Ignacego Łukasiewicza przeczytasz w książce pt. Akademia Superbohaterów”, którą dostaniesz TUTAJ.

[1]  Kazimierz Chłędowski Pamiętniki. Tom I. Galicja 1843-1880. Wrocław 1951, str. 98

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Edukacji i Nauki