Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu

Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu to jedna z największych w Europie instytucji, dedykowanych górnictwu węgla kamiennego. Muzeum łączy tradycję z nowoczesnością, dbając o zachowanie dla przyszłych pokoleń materialnego i niematerialnego dziedzictwa dwustu lat uprzemysłowienia Śląska. W oparciu o to dziedzictwo prezentuje też uniwersalne historie rozwoju i transformacji tradycyjnych branż przemysłu, które stały się udziałem wielu regionów Europy.

Zapraszamy do bliższego przyjrzenia się tej wyjątkowej, zabrzańskiej instytucji.

Historia wydobycia węgla na Śląsku

Górny Śląsk jest obszarem o bogatym dziedzictwie różnych gałęzi przemysłu. Jego oblicze kształtowało się od końca VIII wieku dzięki rewolucji przemysłowej, związanej przede wszystkim z odkryciem na tym terenie bogatych złóż węgla. Swego czasu był to jeden z najważniejszych w Europie ośrodek górnictwa węglowego, ale też rud metali, przemysłu hutniczego, maszynowego czy chemicznego. Zabrze było miastem, którego awans cywilizacyjny i rozwój przez lata oparty był właśnie o wydobycie węgla. To w Zabrzu w 1791 roku powstała pierwsza państwowa kopalnia węgla kamiennego (Kopalnia Królowa Luiza). Po II wojnie światowej miasto określane było nawet mianem „stolicy polskiego górnictwa”. Nie dziwi więc decyzja, by pierwsze w kraju Muzeum Górnictwa Węglowego powstało również tutaj (rok 1971).

Największa taka instytucja w Europie

Muzeum zarządza dziś dwoma kompleksami obiektów poprzemysłowych: Kopalnią Guido i Sztolnią Królowa Luiza. Razem stanowią jeden z najbardziej kompletnych, najcenniejszych, największych i najciekawszych w Europie zespołów, związanych z dziedzictwem górnictwa węglowego. Historia Sztolni Królowa Luiza i Kopalni Guido to fascynująca podróż w głąb śląskiego dziedzictwa górniczego, która ukazuje nie tylko rozwój techniki i pracy pod ziemią, ale też codzienne życie górników i ich niezwykłą kulturę, kształtowaną przez wieki w sercu regionu. W 2020 roku obiekty te uhonorowano tytułem Pomnika Historii. To ogromne wyróżnienie, które stawia Kopalnię Guido i Sztolnię Królowa Luiza na równi z najcenniejszymi zabytkami w kraju. To też znaczący krok w dążeniach Muzeum do wpisania unikatowego kompleksu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

10 kilometrów podziemnych tras turystycznych i ponad 2 miliony odwiedzających

Sztolnia Królowa Luiza i Kopalnia Guido to w największym skrócie – imponująca sieć ponad 10 kilometrów podziemnych korytarzy, oraz zabudowań powierzchniowych, pełnych interaktywnych wystaw łączących autentyczne przestrzenie i oryginalne eksponaty z najnowocześniejszymi rozwiązaniami multimedialnymi. To absolutny unikat w skali Europy. Nie dziwi więc, że obiekty Muzeum odwiedziło już ponad 2 miliony turystów z całego świata.

Do dyspozycji odwiedzających w Sztolni Królowa Luiza i Kopalni Guido przygotowano różnorodne trasy podziemnego zwiedzania, dzięki którym można odbyć niezwykłą podróż w czasie. Na każdym kroku czeka inne „naj”. Zjeżdżając w podziemia można m.in. zobaczyć największy podziemny park maszyn górniczych w Europie, złożony z szeregu ogromnych, czynnych urządzeń do urabiania, ładowania i transportu węgla oraz dwóch ścian wydobywczych. To szansa zobaczenia i usłyszenia w akcji m.in. ponad 20-tonogwego kombajnu górniczego oraz przejechania się kolejką górniczą zwana Karlikiem. Goście mogą także przejść przez oryginalny, XIX-wieczny chodnik wykuty w całości w pokładzie węgla o grubości ponad 5 metrów. Wybrane odcinki zwiedzania pokonywane są autentycznymi górniczymi kolejkami. Najgłębszy udostępniony dla ruchu turystycznego poziom oznacza z kolei wizytę na 355 metrach pod ziemią. To więcej, niż mierzy wieża Eiffla! I wreszcie absoluty hit – tylko tutaj goście mają możliwość udziału w najdłuższym w Europie (!) podziemnym spływie łodziami, przez doskonale zachowany, najstarszy (z przełomu XVIII i XIX wieku) fragment podziemi.

Podziemna edukacja  😉

Zabrzańskie podziemia zapraszają też grupy przedszkolne i szkolne na specjalnie przygotowane lekcje edukacyjne w postaci angażujących wycieczek dopasowanych do wieku uczestników, realizowane w zgodnie z podstawą programową nauczania na każdym szczeblu edukacji. Od spotkań z legendarnymi mieszkańcami podziemi – Skarbkiem i Utopcem dla najmłodszych, przez cuda techniki górniczej – potężne wrębiarki i wiertnice miażdżące bryły węgla, zadania zespołowe, gdzie uczniowie wcielają się w role górników, aż po ekscytująca kopalnię wynalazków. Nauka przez zabawę, doświadczanie, współpracę – to motyw przewodni każdego podziemnego spotkania z edukacją. Kilkadziesiąt tysięcy młodych gości z całego kraju każdego roku to najlepszy dowód na to, że podziemna edukacja w Zabrzu to świetna alternatywa na niezapomnianą lekcję poza murami szkoły.

Kultura i eventy

Równolegle z ruchem turystycznym i działalnością edukacyjną w postindustrialnych przestrzeniach Muzeum organizowane są wydarzenia kulturalne i eventowe, takie jak podziemne koncerty, spektakle, przedstawienia teatralne, wystawy, konferencje. Muzeum cieszy się rosnącym zainteresowaniem branży biznesowej (odbywają się tu spotkania motywacyjne, integracyjne, okolicznościowe…a nawet wesela – 320 metrów pod powierzchnią terenu).

Podziemia to nie wszystko

Oferta turystyczna i kulturalna kompleksów obejmuje podziemia, ale też atrakcje plenerowe. Łącznie to ponad 30 obiektów naziemnych (budynki pokopalniane, wieże szybowe etc.) rozmieszczonych w kilku różnych lokalizacjach na terenie Zabrza. Wśród nich warto zwrócić szczególną uwagę na Strefę Carnall – w której można podziwiać m.in. najstarszą w Europie maszynę parową (wciąż w ruchu!) i wieżę ciśnień, gdzie przygotowano interaktywną, edukacyjną wystawę dedykowaną węglowi jako pierwiastkowi budującemu wszechświat (Carboneum).

Świetna zabawa i ogrom wiedzy dla każdego!

Autentyczne podziemne przestrzenie, oryginalne wyposażenie górnicze oraz eksponaty, uzupełnione licznymi multimediami, i fascynującymi opowieściami przewodników, pozwalają na świetną zabawę i gwarantują mnóstwo pozytywnych emocji. Ułatwiają też odkrycie w losach dzisiejszej Kopalni Guido i Sztolni Królowa Luiza uniwersalnej historii rozwoju, przemian – oraz schyłku innych górniczych regionów Europy. To także doskonałe miejsce na zrozumienie wyzwań, przed jakimi stoi współczesne górnictwo i jego rolę w zrównoważonym rozwoju społeczeństwa.

Rezerwacja i szczegóły zwiedzania: podziemnaprzygoda.pl

Tekst i fotografie – Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.