Od wymówek do powikłań – czyli skutki otyłości

„Epidemia, miliony chorych, atakuje coraz młodszych” – to nie opis kolejnej zabójczej bakterii tylko jednej z najgroźniejszych chorób cywilizacyjnych XXI w. – otyłości. Może dopaść każdego bez względu na wiek, a ludzi z tym problemem na świecie liczymy już w setkach milionów i jak się okazuje tempo ich przybywania wcale nie zwalnia. A jakie są skutki otyłości? O tym w dzisiejszym artykule.

Rosnący problem

Zjawisko nadwagi i otyłości było znane już od wieków. Wszyscy kojarzymy piękną rzeźbę Wenus z Willendorfu, czy barokowe obrazy, na których królowały postaci o dosyć korpulentnych kształtach. Kiedyś jednak otyłość świadczyła głównie o zamożności, wysokim statusie społecznym, choć i wtedy nie brakowało głosów wskazujących na szkodliwość tego zjawiska. Dziś już mamy pewność, że otyłość powinniśmy niestety kojarzyć z poważnymi problemami zdrowotnymi, a mimo to osób z nadmierną wagą na świecie ciągle przybywa.

Pędzący świat nowych technologii pozwolił nam na wygodniejsze życie, co może przewrotnie okazać się naszą zgubą. Nieregularne śmieciowe żywienie oraz ograniczona aktywność fizyczna dołożyły swoje. Przyjmujemy za dużo pokarmu, a uzyskanej energii nie mamy gdzie wykorzystać. Tworzy się nadwyżka energetyczna, przekształcana w organizmie na tłuszcz. Długotrwale taki stan rzeczy prowadzi do nadwagi, a następnie otyłości, którą definiujemy, gdy u mężczyzn tkanka tłuszczowa stanowi powyżej 25%, a u kobiet powyżej 30% masy ciała. Konsekwencje otyłości są ogromne dla naszego organizmu, ale zanim o nich, przyjrzyjmy się rodzajom tego schorzenia.

Typy i rodzaje otyłości

Otyłość to nie tylko przekroczenie jakiejś liczby zapisanej w tabelce u dietetyka, a często latami pogłębiający się problem. Specjaliści zazwyczaj wstępnie klasyfikują to zjawisko trzy stopniowo. Za pomocą skali BMI albo dokładnego pomiaru ilości i miejsca występowania tkanki tłuszczowej w organizmie, grupują pacjentów do odpowiedniej kategorii.

• Otyłość pierwotna. Przyczyny otyłości to bardzo często zbyt duża ilość przyjmowanych pokarmów i dodatni bilans kaloryczny, mówimy wtedy o otyłości pierwotnej. Jest ona najpowszechniejsza wśród młodych ludzi.
• Otyłość wtórna. Kolejny rodzaj to otyłość wtórna. Możemy przykładnie spożywać pięć zbilansowanych posiłków dziennie, pić dużo wody, żyć aktywnie, a i tak waga ciągle nie będzie spadać. Takie problemy wywoływane są przez poważne choroby i problemy hormonalne, które wymagają specjalistycznego podejścia, by zobaczyć rezultaty. Wniosek? Zdrowy tryb życia to absolutna podstawa, choć w niektórych chorobach to zwyczajnie zbyt mało.
• Otyłość skrajna – olbrzymia. Ostatni skrajny rodzaj otyłości określany jest otyłością olbrzymią, która może niekiedy zagrażać życiu. Pewnie myślisz sobie – to wszystko przez obżarstwo, przecież wystarczy mniej jeść, więcej się ruszać i byłoby po sprawie – niestety to nie zawsze prawda.

Ogrom konsekwencji – choroby związane z otyłością

Każdego roku pojawia się mnóstwo nowych badań, które łączą zwiększoną masę ciała z poważnymi chorobami. Nic dziwnego, organizm jest dodatkowo obciążony i musi walczyć ze skutkami otyłości na wielu frontach.  A konsekwencje otyłości to wzrost poziomu cholesterolu i podwyższone ciśnienie. Do tego należy jeszcze wspomnieć o znacznym ryzyku wystąpienia insuliooporności, która wprost prowadzi do cukrzycy.

Cały ten rachunek sumuje się do przeciążonego serca. Dlatego właśnie skutki otyłości to przede wszystkim problemy z układem krwionośnym. Zwiększone prawdopodobieństwo zawałów, miażdżycy tętnic, zakrzepicy to tylko początek długiej listy możliwych powikłań. Problemem jest także układ wydalniczy, czyli przeciążone nerki, częste bóle głowy i rozregulowany układ hormonalny, który sam w sobie rozpoczyna lawinę kolejnych problemów. Spożywane duże porcje jedzenia prowadzą do zgagi, refluksu przełyku, a nadwyrężony metabolizm odzywa się w postaci problemów z trzustką.

Zobacz też: Jeden drink dziennie? Twój mózg będzie mniejszy!

Dlaczego tak trudno wrócić do prawidłowej wagi?

Często dziwimy się, że ktoś tak zaniedbuje siebie, jednak łatwo osądzać z pozycji osoby zdrowej. Teraz wyobraźmy sobie, że zwiększona masa ciała to poważne obciążenie nie tylko dla obolałego kręgosłupa i stawów, ale także i płuc, które muszą zaopatrzyć każdą tkankę w tlen. Konsekwencją otyłości jest ryzyko wystąpienia astmy i bezdechu sennego. Takie osoby każdego dnia budzą się zmęczone, niewyspane i niezmotywowane do walki o lepszą sylwetkę. I w ten sposób krąg wymówek się zamyka.

Czy to koniec problemów? Inne skutki otyłości

Oczywiście, że nie! Konsekwencją otyłości są nie tylko obtłuszczone narządy i bolący kręgosłup, cierpi też nasza psychika. Badania udowadniają, że dodatkowe kilogramy przyczynią się do większego ryzyka zachorowalności na depresję czy chorobę afektywną dwubiegunową. Próby samobójcze również częściej zdarzają się osobom z wyższym wskaźnikiem BMI i niestety, jak pokazują statystyki, są także bardziej skuteczne. Problemy skórne oraz utrudnione gojenie ran obniżają samoocenę powodując niepewność. Osoby otyłe czują się często wykluczone społecznie i trudniej nawiązują relacje. Cierpi także jakość życia intymnego, częściej występuje brak pożądania seksualnego i zaburzenia erekcji. Walka z otyłością to bardzo trudna i nierówna gra. Pojawiające się nowe skutki otyłości gonią kolejne, a złe samopoczucie wcale nie pomaga.

Czy powinniśmy martwić się o najmłodszych? – skutki otyłości u dzieci i młodzieży

Trzykrotnie zwiększona częstość występowania otyłości wśród nastolatków w ostatnich latach to już nie są po prostu liczby, a bardzo niebezpieczny trend. Wcześniej pojawiający się problem zwiększonej masy ciała to też szybciej pojawiające się konsekwencje. Choroby, z którymi kiedyś mierzyli się ludzie w późnym wieku, występują u coraz młodszych osób. Cukrzyca wykształcona na wczesnym etapie życia prowadzi do poważnych powikłań.

Choroby sercowo-naczyniowe czy zmiany miażdżycowe występujące już u kilkuletnich dzieci są bardzo niepokojące. Tak poważne choroby prowadzić będą do zmniejszenia prognozowanej długości życia. Dlatego nie możemy czekać, skutki otyłości u dzieci i młodzieży są dużo poważniejsze niż można przypuszczać. To na nas – dorosłych spoczywa odpowiedzialność za wyrobienie zdrowych nawyków żywieniowych u młodych ludzi.

Wszystkie problemy i możliwe powikłania nie pojawiają się z dnia na dzień. Otyłość to podstępny wróg, poważne zmiany w organizmie często można bagatelizować latami. Nie boli więc nie ma problemu. Niestety, kiedy się już pojawia, często jest nieodwracalny. Niewidoczne przyczyny i skutki otyłości często prowadzą do poważnych nieuleczalnych chorób. Pamiętajmy o odpowiednim trybie życia i koniecznie badajmy się regularnie. Zadbajmy o to, by nie być kolejną liczbą w rosnących statystykach otyłości.

Źródła:

1. Obesity: Overview of an epidemic – Nia Mitchell, MD, Vicki Catenacci, MD, Holly R. Wyatt, MD, and James O. Hill, PhD, doi: 10.1016/j.psc.2011.08.005, Psychiatr Clin North Am. 2011 Dec; 34(4): 717–732.
2. https://www.who.int/health-topics/obesity#tab=tab_1
3. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/wywiady/258740,otylosc-jest-choroba
4. http://szychtawdanych.pl/post/grubsza-sprawa-nadwaga-i-otylosc-w-polsce/
5. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/odchudzanie/wprowadzenie/115230,konsekwencje-otylosci
6. Determinants and Consequences of Obesity – Adela Hruby et al., American Journal of Public Health 106, no. 9 (September 1, 2016): pp. 1656-1662., doi: 10.2105/AJPH.2016.303326
7. Health consequences of obesity – J J Reilly, E Methven, Z C McDowell, B Hacking, D Alexander, L Stewart,CJH Kelnar, Arch Dis Child 2003;88:748–752 Arch Dis Child 2003;88:748–752, doi: 10.1136/adc.88.9.748
8. Przyczyny i wielowymiarowe konsekwencje otyłości, Katarzyna Iłowiecka, Paweł Glibowski, Justyna Bochnak-Niedźwiecka
9. Otyłość – “Zmora” współczesnej cywilizacji – Eliza Wołoszynek, Anna Kowalczyk, Olga Dąbska, Ewelina Kozłowska, Uniwesytet Medyczny w Lublinie, Cywilizacja zdrowia – praca zbiorowa, 2016.
10. Otyłość i nadwaga w populacji rozwojowej – Daria Przybylska, Maria Kurowska, Piotr Przybylski, Hygeia Public Health 2012, 47(1): 28-35
11. Otyłość na przestrzeni dziejów – Alicja Budnik, “Budowa fizyczna człowieka na ziemiach polskich wczoraj i dziś”, pod redakcją Michała Kopczyńskiego i Anny Siniarskiej, Muzeum Historii Polski, Warszawa 2017, s. 61-87.
12. Ocena zachowań zdrowotnych, żywieniowych i poczucia własnej skuteczności chorych z otyłością olbrzymią – Marzena Sekuła, Iwona Boniecka, Krzysztof Paśnik, Psychiatr. Pol. 2019; 53(5): 1125–1137, : doi: 10.12740/PP/OnlineFirst/81182
13. Otyłość – epidemia o zasięgu światowym – Grzegorz Piechota, Paweł Kalinowski, Irena Dorota Karwat, Nowiny Lekarskie 2008, 77, 2, 158–161
14. Otyłość – definicja, epidemiologia, patogeneza – Michał Wąsowski, Magdalena Walicka, Ewa Marcinowska-Suchowierska, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVI, nr 4, 2013
15. Otyłość jako interdyscyplinarny problem medyczny. (Część II). Wpływ otyłości na zdrowie człowieka – Marek Derkacz , Iwona Chmiel-Perzyńska , Krzysztof Marczewski; Med Og.
16. 2010;16(2):175–183
17. Sercowo-naczyniowe objawy otyłości – Anna Czech, Małgorzata Bernas, Jan Tatoń;Endokrynol. Otył. Zab. Przem. Mat 2007;2(4):85-94.
18. Zaburzenia Metabolizmu Lipidów U Młodzieży Z Otyłością Prostą. – Wójcik, Małgorzata, Dominika Januś, Angelika Maślanka, Anna Olchawa-Czech, Małgorzata Radwańska, Katarzyna Anna Dyląg, Katarzyna Doleżal-Ołtarzewska, et al.; Przegląd Lekarski 67, no. 11 (2010): 1168–71.
19. Wpływ otyłości na funkcjonowanie osób dorosłych – Aneta Grochowska, Małgorzata Kołpa, Zofia Musiał; Problemy Pielęgniarstwa 2010; 1 (1): 25–29