Wiedza o pochodzeniu wijów się rozwija

Badania przedstawione w PNAS mogą pomóc w wyjaśnieniu przebiegu ewolucji wijów i ich przejścia z wody na ląd oraz ułatwić interpretację danych pochodzących z badań molekularnych i opartych na skamielinach. To z kolei pozwoli na oszacowanie daty ewolucyjnego odłączenia się wijów od innych grup stawonogów.

“Obecnie wyróżnia się trzy główne grupy stawonogów lądowych: owady (Insecta), pajęczaki (Arachnida) oraz wije (Myriapoda). Historia życia tych organizmów odtwarzana jest dzięki wykorzystaniu zarówno badań paleontologicznych, jak i metod molekularnych” – poinformowano w komunikacie na stronie UW. Jest jednak problem: jeśli chodzi o datowanie, to analiza skamieniałości może prowadzić do innych wniosków niż analiza materiału genetycznego i związków chemicznych. I tak np. metody molekularne przewidują, że wije należące do typu stawonogów lądowych mają wcześniejsze pochodzenie ewolucyjne niż to wynika z ich materiału kopalnego.

“Przyczyną różnicy między szacunkami wieku molekularnego i opartymi na skamieniałościach jest fakt, że do tej pory zidentyfikowano niewielu kandydatów na morskie lub słodkowodne grupy macierzyste linii lądowych Myriapoda” – mówi cytowany na stronie swojej uczelni dr Tomasz Góral z Centrum Nowych Technologii UW. Grupy macierzyste to grupy, które są ze sobą ewolucyjnie blisko spokrewnione.

Naukowiec prace nad publikacją, która ukazała się w PNAS, rozpoczął, kiedy jeszcze pracował w londyńskim Muzeum Historii Naturalnej. Wszedł wtedy w skład międzynarodowego zespołu.

Artykuł w PNAS koncentruje się na charakterystyce gatunku stawonoga z grupy Euthycarcinoidea (Heterocrania rhyniensis), znalezionego w szkockich stanowiskach paleontologicznych Rhynie i Windyfield Cherts. Zawierają one skamieniałości roślinne i zwierzęce jednego z najstarszych ekosystemów lądowych z wczesnego dewonu (ok. 410 mln lat temu) – podsumowuje UW.

“Wykorzystując techniki mikroskopii konfokalnej i skaningowej elektronowej, po raz pierwszy zobrazowaliśmy z dużą dokładnością szczegóły ciała, głównie głowy, tego stawonoga, które są wspólne dla wijów. Wzmacnia to teorię, że Euthycarcinoidea i Myriapoda są najbliżej spokrewnionymi liniami” – tłumaczy dr Góral.

I dodaje, że występowanie stawonogów z grupy Euthycarcinoidea w okresie kambru dostarcza najstarszych przekonujących dowodów na istnienie wodnych grup macierzystych (zawierających wspólnego przodka) dla Myriapoda (wijów) lub Hexapoda (sześcionogów, w skład których wchodzą m.in. owady). Stanowiło to do tej pory lukę w zapisie materiału kopalnego dla tych typowo lądowych linii.