{"id":12665,"date":"2023-01-29T10:05:03","date_gmt":"2023-01-29T09:05:03","guid":{"rendered":"https:\/\/naukatolubie.pl\/?p=12665"},"modified":"2023-01-29T11:36:40","modified_gmt":"2023-01-29T10:36:40","slug":"czym-jest-sepsa","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/","title":{"rendered":"<strong>Czym jest sepsa i co j\u0105 wywo\u0142uje?<\/strong>"},"content":{"rendered":"\n<p><strong>Gdy drobnoustroje wkradn\u0105 si\u0119 do organizmu cz\u0142owieka, dochodzi do infekcji. Je\u015bli problem z mikrobami zajdzie o krok dalej, mo\u017ce pojawi\u0107 si\u0119 sepsa, kt\u00f3ra jest jedn\u0105 z najcz\u0119stszych przyczyn \u015bmierci na \u015bwiecie. Co to jest sepsa? Co mo\u017ce j\u0105 wywo\u0142a\u0107?<\/strong><\/p>\n\n\n\n<div id=\"ez-toc-container\" class=\"ez-toc-v2_0_65 counter-hierarchy ez-toc-counter ez-toc-custom ez-toc-container-direction\">\n<p class=\"ez-toc-title\">Spis tre\u015bci<\/p>\n<label for=\"ez-toc-cssicon-toggle-item-66367604b8c16\" class=\"ez-toc-cssicon-toggle-label\"><span class=\"\"><span class=\"eztoc-hide\" style=\"display:none;\">Toggle<\/span><span class=\"ez-toc-icon-toggle-span\"><svg style=\"fill: #999;color:#999\" xmlns=\"http:\/\/www.w3.org\/2000\/svg\" class=\"list-377408\" width=\"20px\" height=\"20px\" viewBox=\"0 0 24 24\" fill=\"none\"><path d=\"M6 6H4v2h2V6zm14 0H8v2h12V6zM4 11h2v2H4v-2zm16 0H8v2h12v-2zM4 16h2v2H4v-2zm16 0H8v2h12v-2z\" fill=\"currentColor\"><\/path><\/svg><svg style=\"fill: #999;color:#999\" class=\"arrow-unsorted-368013\" xmlns=\"http:\/\/www.w3.org\/2000\/svg\" width=\"10px\" height=\"10px\" viewBox=\"0 0 24 24\" version=\"1.2\" baseProfile=\"tiny\"><path d=\"M18.2 9.3l-6.2-6.3-6.2 6.3c-.2.2-.3.4-.3.7s.1.5.3.7c.2.2.4.3.7.3h11c.3 0 .5-.1.7-.3.2-.2.3-.5.3-.7s-.1-.5-.3-.7zM5.8 14.7l6.2 6.3 6.2-6.3c.2-.2.3-.5.3-.7s-.1-.5-.3-.7c-.2-.2-.4-.3-.7-.3h-11c-.3 0-.5.1-.7.3-.2.2-.3.5-.3.7s.1.5.3.7z\"\/><\/svg><\/span><\/span><\/label><input type=\"checkbox\"  id=\"ez-toc-cssicon-toggle-item-66367604b8c16\"  aria-label=\"Toggle\" \/><nav><ul class='ez-toc-list ez-toc-list-level-1 ' ><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-1\" href=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#Czym_jest_sepsa\" title=\"Czym jest sepsa?\">Czym jest sepsa?<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-2\" href=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#Statystyki_sa_przytlaczajace\" title=\"Statystyki s\u0105 przyt\u0142aczaj\u0105ce\">Statystyki s\u0105 przyt\u0142aczaj\u0105ce<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-3\" href=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#Co_wywoluje_sepse\" title=\"Co wywo\u0142uje seps\u0119?\">Co wywo\u0142uje seps\u0119?<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-4\" href=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#Czasteczki_inicjujace_odpowiedz_ukladu_immunologicznego\" title=\"Cz\u0105steczki inicjuj\u0105ce odpowied\u017a uk\u0142adu immunologicznego\">Cz\u0105steczki inicjuj\u0105ce odpowied\u017a uk\u0142adu immunologicznego<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-5\" href=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#Przebieg_sepsy_%E2%80%93_setki_reakcji_biochemicznych\" title=\"Przebieg sepsy \u2013 setki reakcji biochemicznych\">Przebieg sepsy \u2013 setki reakcji biochemicznych<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-6\" href=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#Sprzecznosci\" title=\"Sprzeczno\u015bci\">Sprzeczno\u015bci<\/a><\/li><li class='ez-toc-page-1 ez-toc-heading-level-2'><a class=\"ez-toc-link ez-toc-heading-7\" href=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#Jak_chronic_sie_przed_sepsa\" title=\"Jak chroni\u0107 si\u0119 przed seps\u0105?\">Jak chroni\u0107 si\u0119 przed seps\u0105?<\/a><\/li><\/ul><\/nav><\/div>\n<h2 class=\"wp-block-heading\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Czym_jest_sepsa\"><\/span>Czym jest sepsa?<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>Sepsa to nie choroba, ale odpowied\u017a organizmu na infekcj\u0119. Jednak nie taka, jak podczas zwyk\u0142ego zapalenia p\u0142uc, przewodu pokarmowego czy dr\u00f3g moczowych. To co\u015b o krok dalej. W trakcie przebiegu sepsy organizm odpowiada w spos\u00f3b bardziej z\u0142o\u017cony na dalsze rozprzestrzenianie si\u0119 drobnoustroj\u00f3w, kt\u00f3re stopniowo chc\u0105 zaj\u0105\u0107 ca\u0142e cia\u0142o. Tworzy si\u0119 \u0142a\u0144cuch reakcji, czasem sprzecznych, kt\u00f3rych ko\u0142em zamachowym s\u0105 dzia\u0142ania uk\u0142adu odporno\u015bciowego. Dzia\u0142ania s\u0105 zdeterminowane, ale niestety ich intensywno\u015b\u0107 niszczy tak\u017ce organizm gospodarza.<\/p>\n\n\n\n<h2 class=\"wp-block-heading\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Statystyki_sa_przytlaczajace\"><\/span>Statystyki s\u0105 przyt\u0142aczaj\u0105ce<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>Inicjatorem odpowiedzi odporno\u015bciowej s\u0105 najcz\u0119\u015bciej bakterie, ale seps\u0119 mog\u0105 wywo\u0142a\u0107 te\u017c grzyby b\u0105d\u017a wirusy, kt\u00f3re natrafi\u0142y na podatny grunt: os\u0142abiony uporczyw\u0105 terapi\u0105 organizm, choroby wsp\u00f3\u0142istniej\u0105ce, starszy wiek.&nbsp;<strong>Ze statystyk wiadomo, \u017ce ka\u017cdego roku sepsa dotyka niemal 50 mln ludzi.<\/strong> Nieco ponad 1\/5 z nich umiera. W rankingu zgon\u00f3w sepsa plasuje si\u0119 na wysokim miejscu, bo obejmuje 20% wszystkich zgon\u00f3w na \u015bwiecie.<\/p>\n\n\n\n<blockquote class=\"instagram-media\" data-instgrm-captioned data-instgrm-permalink=\"https:\/\/www.instagram.com\/reel\/Cn-AFLToUdi\/?utm_source=ig_embed&amp;utm_campaign=loading\" data-instgrm-version=\"14\" style=\" background:#FFF; border:0; border-radius:3px; box-shadow:0 0 1px 0 rgba(0,0,0,0.5),0 1px 10px 0 rgba(0,0,0,0.15); margin: 1px; max-width:540px; min-width:326px; padding:0; width:99.375%; width:-webkit-calc(100% - 2px); width:calc(100% - 2px);\"><div style=\"padding:16px;\"> <a href=\"https:\/\/www.instagram.com\/reel\/Cn-AFLToUdi\/?utm_source=ig_embed&amp;utm_campaign=loading\" style=\" background:#FFFFFF; line-height:0; padding:0 0; text-align:center; text-decoration:none; width:100%;\" target=\"_blank\" rel=\"noopener\"> <div style=\" display: flex; flex-direction: row; align-items: center;\"> <div style=\"background-color: #F4F4F4; border-radius: 50%; flex-grow: 0; height: 40px; margin-right: 14px; width: 40px;\"><\/div> <div style=\"display: flex; flex-direction: column; flex-grow: 1; justify-content: center;\"> <div style=\" background-color: #F4F4F4; border-radius: 4px; flex-grow: 0; height: 14px; margin-bottom: 6px; width: 100px;\"><\/div> <div style=\" background-color: #F4F4F4; border-radius: 4px; flex-grow: 0; height: 14px; width: 60px;\"><\/div><\/div><\/div><div style=\"padding: 19% 0;\"><\/div> <div style=\"display:block; height:50px; margin:0 auto 12px; width:50px;\"><svg width=\"50px\" height=\"50px\" viewBox=\"0 0 60 60\" version=\"1.1\" xmlns=\"https:\/\/www.w3.org\/2000\/svg\" xmlns:xlink=\"https:\/\/www.w3.org\/1999\/xlink\"><g stroke=\"none\" stroke-width=\"1\" fill=\"none\" fill-rule=\"evenodd\"><g transform=\"translate(-511.000000, -20.000000)\" fill=\"#000000\"><g><path d=\"M556.869,30.41 C554.814,30.41 553.148,32.076 553.148,34.131 C553.148,36.186 554.814,37.852 556.869,37.852 C558.924,37.852 560.59,36.186 560.59,34.131 C560.59,32.076 558.924,30.41 556.869,30.41 M541,60.657 C535.114,60.657 530.342,55.887 530.342,50 C530.342,44.114 535.114,39.342 541,39.342 C546.887,39.342 551.658,44.114 551.658,50 C551.658,55.887 546.887,60.657 541,60.657 M541,33.886 C532.1,33.886 524.886,41.1 524.886,50 C524.886,58.899 532.1,66.113 541,66.113 C549.9,66.113 557.115,58.899 557.115,50 C557.115,41.1 549.9,33.886 541,33.886 M565.378,62.101 C565.244,65.022 564.756,66.606 564.346,67.663 C563.803,69.06 563.154,70.057 562.106,71.106 C561.058,72.155 560.06,72.803 558.662,73.347 C557.607,73.757 556.021,74.244 553.102,74.378 C549.944,74.521 548.997,74.552 541,74.552 C533.003,74.552 532.056,74.521 528.898,74.378 C525.979,74.244 524.393,73.757 523.338,73.347 C521.94,72.803 520.942,72.155 519.894,71.106 C518.846,70.057 518.197,69.06 517.654,67.663 C517.244,66.606 516.755,65.022 516.623,62.101 C516.479,58.943 516.448,57.996 516.448,50 C516.448,42.003 516.479,41.056 516.623,37.899 C516.755,34.978 517.244,33.391 517.654,32.338 C518.197,30.938 518.846,29.942 519.894,28.894 C520.942,27.846 521.94,27.196 523.338,26.654 C524.393,26.244 525.979,25.756 528.898,25.623 C532.057,25.479 533.004,25.448 541,25.448 C548.997,25.448 549.943,25.479 553.102,25.623 C556.021,25.756 557.607,26.244 558.662,26.654 C560.06,27.196 561.058,27.846 562.106,28.894 C563.154,29.942 563.803,30.938 564.346,32.338 C564.756,33.391 565.244,34.978 565.378,37.899 C565.522,41.056 565.552,42.003 565.552,50 C565.552,57.996 565.522,58.943 565.378,62.101 M570.82,37.631 C570.674,34.438 570.167,32.258 569.425,30.349 C568.659,28.377 567.633,26.702 565.965,25.035 C564.297,23.368 562.623,22.342 560.652,21.575 C558.743,20.834 556.562,20.326 553.369,20.18 C550.169,20.033 549.148,20 541,20 C532.853,20 531.831,20.033 528.631,20.18 C525.438,20.326 523.257,20.834 521.349,21.575 C519.376,22.342 517.703,23.368 516.035,25.035 C514.368,26.702 513.342,28.377 512.574,30.349 C511.834,32.258 511.326,34.438 511.181,37.631 C511.035,40.831 511,41.851 511,50 C511,58.147 511.035,59.17 511.181,62.369 C511.326,65.562 511.834,67.743 512.574,69.651 C513.342,71.625 514.368,73.296 516.035,74.965 C517.703,76.634 519.376,77.658 521.349,78.425 C523.257,79.167 525.438,79.673 528.631,79.82 C531.831,79.965 532.853,80.001 541,80.001 C549.148,80.001 550.169,79.965 553.369,79.82 C556.562,79.673 558.743,79.167 560.652,78.425 C562.623,77.658 564.297,76.634 565.965,74.965 C567.633,73.296 568.659,71.625 569.425,69.651 C570.167,67.743 570.674,65.562 570.82,62.369 C570.966,59.17 571,58.147 571,50 C571,41.851 570.966,40.831 570.82,37.631\"><\/path><\/g><\/g><\/g><\/svg><\/div><div style=\"padding-top: 8px;\"> <div style=\" color:#3897f0; font-family:Arial,sans-serif; font-size:14px; font-style:normal; font-weight:550; line-height:18px;\">Wy\u015bwietl ten post na Instagramie<\/div><\/div><div style=\"padding: 12.5% 0;\"><\/div> <div style=\"display: flex; flex-direction: row; margin-bottom: 14px; align-items: center;\"><div> <div style=\"background-color: #F4F4F4; border-radius: 50%; height: 12.5px; width: 12.5px; transform: translateX(0px) translateY(7px);\"><\/div> <div style=\"background-color: #F4F4F4; height: 12.5px; transform: rotate(-45deg) translateX(3px) translateY(1px); width: 12.5px; flex-grow: 0; margin-right: 14px; margin-left: 2px;\"><\/div> <div style=\"background-color: #F4F4F4; border-radius: 50%; height: 12.5px; width: 12.5px; transform: translateX(9px) translateY(-18px);\"><\/div><\/div><div style=\"margin-left: 8px;\"> <div style=\" background-color: #F4F4F4; border-radius: 50%; flex-grow: 0; height: 20px; width: 20px;\"><\/div> <div style=\" width: 0; height: 0; border-top: 2px solid transparent; border-left: 6px solid #f4f4f4; border-bottom: 2px solid transparent; transform: translateX(16px) translateY(-4px) rotate(30deg)\"><\/div><\/div><div style=\"margin-left: auto;\"> <div style=\" width: 0px; border-top: 8px solid #F4F4F4; border-right: 8px solid transparent; transform: translateY(16px);\"><\/div> <div style=\" background-color: #F4F4F4; flex-grow: 0; height: 12px; width: 16px; transform: translateY(-4px);\"><\/div> <div style=\" width: 0; height: 0; border-top: 8px solid #F4F4F4; border-left: 8px solid transparent; transform: translateY(-4px) translateX(8px);\"><\/div><\/div><\/div> <div style=\"display: flex; flex-direction: column; flex-grow: 1; justify-content: center; margin-bottom: 24px;\"> <div style=\" background-color: #F4F4F4; border-radius: 4px; flex-grow: 0; height: 14px; margin-bottom: 6px; width: 224px;\"><\/div> <div style=\" background-color: #F4F4F4; border-radius: 4px; flex-grow: 0; height: 14px; width: 144px;\"><\/div><\/div><\/a><p style=\" color:#c9c8cd; font-family:Arial,sans-serif; font-size:14px; line-height:17px; margin-bottom:0; margin-top:8px; overflow:hidden; padding:8px 0 7px; text-align:center; text-overflow:ellipsis; white-space:nowrap;\"><a href=\"https:\/\/www.instagram.com\/reel\/Cn-AFLToUdi\/?utm_source=ig_embed&amp;utm_campaign=loading\" style=\" color:#c9c8cd; font-family:Arial,sans-serif; font-size:14px; font-style:normal; font-weight:normal; line-height:17px; text-decoration:none;\" target=\"_blank\" rel=\"noopener\">Post udost\u0119pniony przez Tomasz Ro\u017cek I Nauka. To Lubi\u0119 (@tomasz.rozek)<\/a><\/p><\/div><\/blockquote> <script async src=\"\/\/www.instagram.com\/embed.js\"><\/script>\n\n\n\n<h2 class=\"wp-block-heading\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Co_wywoluje_sepse\"><\/span>Co wywo\u0142uje seps\u0119?<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>Sepsa najcz\u0119\u015bciej wywo\u0142ywana jest przez patogeny oportunistyczne, czyli takie mikroorganizmy, kt\u00f3re w normalnych warunkach nie powoduj\u0105 problem\u00f3w ze zdrowiem. Problemy zaczynaj\u0105 si\u0119, gdy te patogeny aktywuj\u0105 si\u0119 w szczeg\u00f3lnych warunkach, o kt\u00f3rych wspomina\u0142em wcze\u015bniej (os\u0142abienie, choroby, wiek). Dzieje si\u0119 to na szpitalnych oddzia\u0142ach intensywnej terapii.<\/p>\n\n\n\n<p><strong>Najcz\u0119stsz\u0105 przyczyn\u0105 zaka\u017ce\u0144 s\u0105 tam bakterie Gram-ujemne (62%).<\/strong> Tak nazywa si\u0119 grupa mikroorganizm\u00f3w o charakterystycznej powierzchni \u2013 dodatkowej b\u0142onie, kt\u00f3ra znajduje si\u0119 na \u015bcianie kom\u00f3rkowej (je\u015bli na jakim\u015b zdj\u0119ciu mikroskopowym zobaczysz mikroby wybarwione na kolor r\u00f3\u017cowy, to patrzysz na przedstawicieli w\u0142a\u015bnie tej grupy). Do najbardziej zaanga\u017cowanych w patogenez\u0119 mikrob\u00f3w zalicza si\u0119&nbsp;<em>Acinetobacter baumanii<\/em>,&nbsp;<em>Pseudomonas aeruginosa<\/em>&nbsp;czy znan\u0105 wszystkim&nbsp;<em>Escherichia coli<\/em>.&nbsp; W \u015brodowiskach poza szpitalnych (np. \u017c\u0142obki, przedszkola) dotyka zwykle dzieci, m\u0142odzie\u017c i nieco starsze od nich osoby. Tutaj g\u0142\u00f3wn\u0105 rol\u0119 odgrywaj\u0105 m.in meningokoki&nbsp;(<em>Neisseria meningitidis<\/em>) lub pneumokoki (<em>Streptococcus pneumoniae<\/em>).<\/p>\n\n\n\n<h2 class=\"wp-block-heading\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Czasteczki_inicjujace_odpowiedz_ukladu_immunologicznego\"><\/span>Cz\u0105steczki inicjuj\u0105ce odpowied\u017a uk\u0142adu immunologicznego<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>Na poziomie molekularnym inicjatorem sepsy mog\u0105 by\u0107 cz\u0105steczki, kt\u00f3re znajduj\u0105 si\u0119 na powierzchni mikroorganizmu. Do tych, kt\u00f3re wzbudzaj\u0105 niepok\u00f3j uk\u0142adu odporno\u015bciowego cz\u0142owieka nale\u017c\u0105 na przyk\u0142ad bakteryjny kwas lipotejchojowy, kt\u00f3ry jest sk\u0142adnikiem \u015bciany chroni\u0105cej mikroba, bia\u0142ko o nazwie flagelina, kt\u00f3re wchodzi w sk\u0142ad bakteryjnej wici- struktury umo\u017cliwiaj\u0105cej mikroorganizmowi poruszanie si\u0119. Do najlepiej poznanych cz\u0105steczek nale\u017cy LPS, czyli polisacharyd, kt\u00f3ry znajduj\u0105ce si\u0119 w \u015bcianie kom\u00f3rkowej bakterii. Jego zadaniem jest m.in. ochrona mikroba.<\/p>\n\n\n\n<p class=\"has-primary-color has-secondary-1-background-color has-text-color has-background\"><strong>Przeczytaj te\u017c:<\/strong> <a href=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czy-jelita-to-drugi-mozg\/\">Czy uk\u0142ad pokarmowy to nasz drugi m\u00f3zg? O po\u0142\u0105czeniach \u017co\u0142\u0105dka z m\u00f3zgiem<\/a><\/p>\n\n\n\n<p>Lipopolisacharyd na skutek uszkodzenia bakterii, mo\u017ce zosta\u0107 zerwany z jej powierzchni. Gdy dostanie si\u0119 do krwiobiegu tam rozpoznaj\u0105 go kom\u00f3rki odporno\u015bciowe, uzbrojone w szereg r\u00f3\u017cnych receptor\u00f3w powierzchniowych. Receptorami nazywamy cz\u0105steczki, kt\u00f3re znajduj\u0105 si\u0119 na zewn\u0119trznej warstwie kom\u00f3rek, \u015bci\u015ble dopasowane do konkretnych moleku\u0142. Gdy LPS zostanie rozpoznany, kom\u00f3rka odporno\u015bciowa ulega pobudzeniu. W efekcie w jej wn\u0119trzu dochodzi do kaskady reakcji, kt\u00f3re ko\u0144cz\u0105 si\u0119 produkcj\u0105 cz\u0105steczek rozpoczynaj\u0105cych proces zapalny. Ma on na celu mobilizacje organizmu w celu zwalczenia mikroba. Organizowane s\u0105 wszystkie swoje si\u0142y, a to w jaki spos\u00f3b dok\u0142adnie organizm zareaguje, zale\u017cy od uwarunkowa\u0144 genetycznych, odpowiedniej kondycji i szybko\u015bci wdro\u017cenia terapii.<\/p>\n\n\n\n<h2 class=\"wp-block-heading\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Przebieg_sepsy_%E2%80%93_setki_reakcji_biochemicznych\"><\/span>Przebieg sepsy \u2013 setki reakcji biochemicznych<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>Opisany przyk\u0142ad wywo\u0142ania sepsy wydaje si\u0119 prosty, ale tak naprawd\u0119 sprawa jest z\u0142o\u017cona. Pod k\u0105tem biochemicznym w organizmie dzieje si\u0119 naprawd\u0119 wiele. W efekcie setek reakcji, stopniowo dochodzi do zaburzenia podstawowych proces\u00f3w. Mi\u0119dzy innymi w niewielkich naczyniach powstaj\u0105 zakrzepy, czyli skrzepy krwi podobne do tych, kt\u00f3re tworz\u0105 si\u0119 podczas zranienia sk\u00f3ry. Krew ma przeszkod\u0119, wi\u0119c tlen gorzej rozprowadzany jest do tkanek. Ponadto produkowany tlenek azotu rozszerza naczynia krwiono\u015bne i w efekcie tlen trudniej rozprowadzany jest do narz\u0105d\u00f3w. Tworzone s\u0105 wolne rodniki, bardzo aktywne cz\u0105steczki, kt\u00f3re niszcz\u0105 biochemiczn\u0105 struktur\u0119 kom\u00f3rki s\u0142u\u017c\u0105c\u0105 do oddychania kom\u00f3rkowego. Uwolnione z neutrofil\u00f3w pu\u0142apki, z\u0142o\u017cone z DNA i mikrob\u00f3jczych bia\u0142ek, nie tylko unieruchamiaj\u0105 patogeny, ale te\u017c, przypadkowo, uszkadzaj\u0105 w\u0142asne tkanki.<\/p>\n\n\n\n<p>Na poziomie bardziej og\u00f3lnym te oraz inne procesy wp\u0142ywaj\u0105 m.in. na zaburzenia czynno\u015bci uk\u0142adu oddechowego z ostr\u0105 jego niewydolno\u015bci\u0105, czy np. ograniczaj\u0105 czynno\u015b\u0107 nerek. Gdy zabraknie odpowiedniego leczenia, dochodzi do rozwoju wstrz\u0105su septycznego. Narz\u0105dy nie otrzymuj\u0105 w\u00f3wczas krwi zawieraj\u0105cej tlen w takich ilo\u015bciach, w jakich jej potrzebuj\u0105. Narz\u0105dy przestaj\u0105 funkcjonowa\u0107 i nast\u0119puje zgon.<\/p>\n\n\n\n<h2 class=\"wp-block-heading\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Sprzecznosci\"><\/span>Sprzeczno\u015bci<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>To, jak sepsa jest skomplikowanym biologicznie procesem, pokazuje pewna sprzeczno\u015b\u0107. Po pierwsze z jednej strony atak wymierzony jest w mikroorganizm, ale z drugiej jego intensywno\u015b\u0107 sprawia, \u017ce cierpi\u0105 te\u017c tkanki cz\u0142owieka. Ponadto odpowied\u017a uk\u0142adu odporno\u015bciowego z jednej strony wzmaga proces zapalny, z drugiej ulega os\u0142abieniu. Przyk\u0142adowo, dochodzi do zmniejszenia ilo\u015bci kom\u00f3rek odporno\u015bciowych odgrywaj\u0105cych kluczow\u0105 rol\u0119 w specyficznym zabijaniu patogen\u00f3w. Mowa o limfocytach B i T, kt\u00f3rych wsp\u00f3\u0142praca skutkuje m.in. wytwarzaniem przeciwcia\u0142 znacz\u0105cych mikroba do zabicia. Dodatkowo umieraj\u0105 monocyty, wi\u0119c ilo\u015b\u0107 cz\u0105steczek prozapalnych spada. Te kom\u00f3rki, kt\u00f3re pozosta\u0142y, nie s\u0105 w stanie dobrze rozpozna\u0107 zagro\u017cenia i uruchamia\u0107 system\u00f3w obronnych. Pocz\u0105tkowo apoptoza \u2013 czyli \u015bmier\u0107 kom\u00f3rek odporno\u015bci wrodzonej jest korzystna, ale obni\u017cenie odpowiedzi prozapalnej prowadzi do utraty kom\u00f3rek odporno\u015bciowych i w rezultacie gorszej obrony.<\/p>\n\n\n\n<h2 class=\"wp-block-heading\"><span class=\"ez-toc-section\" id=\"Jak_chronic_sie_przed_sepsa\"><\/span>Jak chroni\u0107 si\u0119 przed seps\u0105?<span class=\"ez-toc-section-end\"><\/span><\/h2>\n\n\n\n<p>Najlepszym sposobem ochrony jest zwyk\u0142e dbanie o sw\u00f3j stan zdrowia i odporno\u015b\u0107. Im organizm jest w lepszej kondycji, tym trudniej go zaskoczy\u0107 obecno\u015bci\u0105 drobnoustroju, kt\u00f3ry mo\u017ce rozkr\u0119ci\u0107 problematyczn\u0105 odpowied\u017a uk\u0142adu odporno\u015bciowego.<\/p>\n\n\n\n<p><strong>Literatura:<\/strong><\/p>\n\n\n\n<p>1)&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;<a href=\"https:\/\/www.frontiersin.org\/articles\/10.3389\/fmed.2021.628302\/full\" target=\"_blank\" rel=\"noreferrer noopener\">https:\/\/www.frontiersin.org\/articles\/10.3389\/fmed.2021.628302\/full<\/a><\/p>\n\n\n\n<p>2)&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;<a href=\"https:\/\/www.mp.pl\/interna-szczeklika\/\" target=\"_blank\" rel=\"noreferrer noopener\">https:\/\/www.mp.pl\/interna-szczeklika\/<\/a><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"<p>Gdy drobnoustroje wkradn\u0105 si\u0119 do organizmu cz\u0142owieka, dochodzi do infekcji. Je\u015bli problem z mikrobami zajdzie o krok dalej, mo\u017ce pojawi\u0107 si\u0119 sepsa, kt\u00f3ra jest jedn\u0105 z najcz\u0119stszych przyczyn \u015bmierci na \u015bwiecie. Co to jest sepsa? Co mo\u017ce j\u0105 wywo\u0142a\u0107? Czym jest sepsa? Sepsa to nie choroba, ale odpowied\u017a organizmu na infekcj\u0119. Jednak nie taka, jak [&hellip;]<\/p>\n","protected":false},"author":25,"featured_media":12669,"comment_status":"open","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"sync_status":"","episode_type":"","audio_file":"","castos_file_data":"","podmotor_file_id":"","cover_image":"","cover_image_id":"","duration":"","filesize":"","filesize_raw":"","date_recorded":"","explicit":"","block":"","footnotes":""},"categories":[469],"tags":[1121],"yoast_head":"<!-- This site is optimized with the Yoast SEO plugin v20.13 - https:\/\/yoast.com\/wordpress\/plugins\/seo\/ -->\n<title>Czym jest sepsa i co j\u0105 wywo\u0142uje? &ndash; Nauka To Lubi\u0119<\/title>\n<meta name=\"description\" content=\"Sepsa to jedna z najcz\u0119stszych przyczyn \u015bmierci na \u015bwiecie. Czym jest sepsa, co j\u0105 wywo\u0142uje i jak wygl\u0105da jej przebieg?\" \/>\n<meta name=\"robots\" content=\"index, follow, max-snippet:-1, max-image-preview:large, max-video-preview:-1\" \/>\n<link rel=\"canonical\" href=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/\" \/>\n<meta property=\"og:locale\" content=\"pl_PL\" \/>\n<meta property=\"og:type\" content=\"article\" \/>\n<meta property=\"og:title\" content=\"Czym jest sepsa i co j\u0105 wywo\u0142uje? &ndash; Nauka To Lubi\u0119\" \/>\n<meta property=\"og:description\" content=\"Sepsa to jedna z najcz\u0119stszych przyczyn \u015bmierci na \u015bwiecie. Czym jest sepsa, co j\u0105 wywo\u0142uje i jak wygl\u0105da jej przebieg?\" \/>\n<meta property=\"og:url\" content=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/\" \/>\n<meta property=\"og:site_name\" content=\"Nauka To Lubi\u0119\" \/>\n<meta property=\"article:published_time\" content=\"2023-01-29T09:05:03+00:00\" \/>\n<meta property=\"article:modified_time\" content=\"2023-01-29T10:36:40+00:00\" \/>\n<meta property=\"og:image\" content=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/app\/uploads\/2023\/01\/czym-jest-sepsa-scaled.jpg\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:width\" content=\"2560\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:height\" content=\"1439\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:type\" content=\"image\/jpeg\" \/>\n<meta name=\"author\" content=\"Mariusz Gog\u00f3l\" \/>\n<meta name=\"twitter:card\" content=\"summary_large_image\" \/>\n<meta name=\"twitter:label1\" content=\"Napisane przez\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data1\" content=\"Mariusz Gog\u00f3l\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:label2\" content=\"Szacowany czas czytania\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data2\" content=\"5 minut\" \/>\n<script type=\"application\/ld+json\" class=\"yoast-schema-graph\">{\"@context\":\"https:\/\/schema.org\",\"@graph\":[{\"@type\":\"Article\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#article\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/\"},\"author\":{\"name\":\"Mariusz Gog\u00f3l\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/person\/0d4283ea5fefe96f37d8c93dcaf08bd4\"},\"headline\":\"Czym jest sepsa i co j\u0105 wywo\u0142uje?\",\"datePublished\":\"2023-01-29T09:05:03+00:00\",\"dateModified\":\"2023-01-29T10:36:40+00:00\",\"mainEntityOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/\"},\"wordCount\":1081,\"commentCount\":0,\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#organization\"},\"keywords\":[\"sepsa\"],\"articleSection\":[\"zdrowie\"],\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"CommentAction\",\"name\":\"Comment\",\"target\":[\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#respond\"]}]},{\"@type\":\"WebPage\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/\",\"url\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/\",\"name\":\"Czym jest sepsa i co j\u0105 wywo\u0142uje? &ndash; Nauka To Lubi\u0119\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#website\"},\"datePublished\":\"2023-01-29T09:05:03+00:00\",\"dateModified\":\"2023-01-29T10:36:40+00:00\",\"description\":\"Sepsa to jedna z najcz\u0119stszych przyczyn \u015bmierci na \u015bwiecie. Czym jest sepsa, co j\u0105 wywo\u0142uje i jak wygl\u0105da jej przebieg?\",\"breadcrumb\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#breadcrumb\"},\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"ReadAction\",\"target\":[\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/\"]}]},{\"@type\":\"BreadcrumbList\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#breadcrumb\",\"itemListElement\":[{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":1,\"name\":\"Strona g\u0142\u00f3wna\",\"item\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":2,\"name\":\"zdrowie\",\"item\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/kategoria\/zdrowie\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":3,\"name\":\"Czym jest sepsa i co j\u0105 wywo\u0142uje?\"}]},{\"@type\":\"WebSite\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#website\",\"url\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/\",\"name\":\"Nauka To Lubi\u0119\",\"description\":\"Oficjalna strona Fundacji Nauka. To Lubi\u0119\",\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#organization\"},\"potentialAction\":[{\"@type\":\"SearchAction\",\"target\":{\"@type\":\"EntryPoint\",\"urlTemplate\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/?s={search_term_string}\"},\"query-input\":\"required name=search_term_string\"}],\"inLanguage\":\"pl-PL\"},{\"@type\":\"Organization\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#organization\",\"name\":\"Nauka To Lubi\u0119\",\"url\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/\",\"logo\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/logo\/image\/\",\"url\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/app\/uploads\/2021\/10\/logo-ntl.svg\",\"contentUrl\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/app\/uploads\/2021\/10\/logo-ntl.svg\",\"width\":541,\"height\":194,\"caption\":\"Nauka To Lubi\u0119\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/logo\/image\/\"}},{\"@type\":\"Person\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/person\/0d4283ea5fefe96f37d8c93dcaf08bd4\",\"name\":\"Mariusz Gog\u00f3l\",\"description\":\"Jestem doktorem z zakresu nauk przyrodniczych (doktorat z biochemii), ale swoj\u0105 \u015bcie\u017ck\u0119 zawodow\u0105 zwi\u0105za\u0142em z edukacj\u0105 i popularyzacj\u0105 nauki. Jestem zwi\u0105zany ze Stowarzyszeniem Rzecznicy Nauki od pocz\u0105tku jego dzia\u0142alno\u015bci, a prywatnie interesuj\u0119 si\u0119 sztuk\u0105, dizajnem z czas\u00f3w PRL oraz muzyk\u0105 ludow\u0105 z r\u00f3\u017cnych stron \u015bwiata.\",\"url\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/author\/mariusz-gogol\/\"}]}<\/script>\n<!-- \/ Yoast SEO plugin. -->","yoast_head_json":{"title":"Czym jest sepsa i co j\u0105 wywo\u0142uje? &ndash; Nauka To Lubi\u0119","description":"Sepsa to jedna z najcz\u0119stszych przyczyn \u015bmierci na \u015bwiecie. Czym jest sepsa, co j\u0105 wywo\u0142uje i jak wygl\u0105da jej przebieg?","robots":{"index":"index","follow":"follow","max-snippet":"max-snippet:-1","max-image-preview":"max-image-preview:large","max-video-preview":"max-video-preview:-1"},"canonical":"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/","og_locale":"pl_PL","og_type":"article","og_title":"Czym jest sepsa i co j\u0105 wywo\u0142uje? &ndash; Nauka To Lubi\u0119","og_description":"Sepsa to jedna z najcz\u0119stszych przyczyn \u015bmierci na \u015bwiecie. Czym jest sepsa, co j\u0105 wywo\u0142uje i jak wygl\u0105da jej przebieg?","og_url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/","og_site_name":"Nauka To Lubi\u0119","article_published_time":"2023-01-29T09:05:03+00:00","article_modified_time":"2023-01-29T10:36:40+00:00","og_image":[{"width":2560,"height":1439,"url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/app\/uploads\/2023\/01\/czym-jest-sepsa-scaled.jpg","type":"image\/jpeg"}],"author":"Mariusz Gog\u00f3l","twitter_card":"summary_large_image","twitter_misc":{"Napisane przez":"Mariusz Gog\u00f3l","Szacowany czas czytania":"5 minut"},"schema":{"@context":"https:\/\/schema.org","@graph":[{"@type":"Article","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#article","isPartOf":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/"},"author":{"name":"Mariusz Gog\u00f3l","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/person\/0d4283ea5fefe96f37d8c93dcaf08bd4"},"headline":"Czym jest sepsa i co j\u0105 wywo\u0142uje?","datePublished":"2023-01-29T09:05:03+00:00","dateModified":"2023-01-29T10:36:40+00:00","mainEntityOfPage":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/"},"wordCount":1081,"commentCount":0,"publisher":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#organization"},"keywords":["sepsa"],"articleSection":["zdrowie"],"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"CommentAction","name":"Comment","target":["https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#respond"]}]},{"@type":"WebPage","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/","url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/","name":"Czym jest sepsa i co j\u0105 wywo\u0142uje? &ndash; Nauka To Lubi\u0119","isPartOf":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#website"},"datePublished":"2023-01-29T09:05:03+00:00","dateModified":"2023-01-29T10:36:40+00:00","description":"Sepsa to jedna z najcz\u0119stszych przyczyn \u015bmierci na \u015bwiecie. Czym jest sepsa, co j\u0105 wywo\u0142uje i jak wygl\u0105da jej przebieg?","breadcrumb":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#breadcrumb"},"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/"]}]},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/czym-jest-sepsa\/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Strona g\u0142\u00f3wna","item":"https:\/\/naukatolubie.pl\/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"zdrowie","item":"https:\/\/naukatolubie.pl\/kategoria\/zdrowie\/"},{"@type":"ListItem","position":3,"name":"Czym jest sepsa i co j\u0105 wywo\u0142uje?"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#website","url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/","name":"Nauka To Lubi\u0119","description":"Oficjalna strona Fundacji Nauka. To Lubi\u0119","publisher":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#organization"},"potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https:\/\/naukatolubie.pl\/?s={search_term_string}"},"query-input":"required name=search_term_string"}],"inLanguage":"pl-PL"},{"@type":"Organization","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#organization","name":"Nauka To Lubi\u0119","url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/","logo":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/logo\/image\/","url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/app\/uploads\/2021\/10\/logo-ntl.svg","contentUrl":"https:\/\/naukatolubie.pl\/app\/uploads\/2021\/10\/logo-ntl.svg","width":541,"height":194,"caption":"Nauka To Lubi\u0119"},"image":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/logo\/image\/"}},{"@type":"Person","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/person\/0d4283ea5fefe96f37d8c93dcaf08bd4","name":"Mariusz Gog\u00f3l","description":"Jestem doktorem z zakresu nauk przyrodniczych (doktorat z biochemii), ale swoj\u0105 \u015bcie\u017ck\u0119 zawodow\u0105 zwi\u0105za\u0142em z edukacj\u0105 i popularyzacj\u0105 nauki. Jestem zwi\u0105zany ze Stowarzyszeniem Rzecznicy Nauki od pocz\u0105tku jego dzia\u0142alno\u015bci, a prywatnie interesuj\u0119 si\u0119 sztuk\u0105, dizajnem z czas\u00f3w PRL oraz muzyk\u0105 ludow\u0105 z r\u00f3\u017cnych stron \u015bwiata.","url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/author\/mariusz-gogol\/"}]}},"amp_enabled":true,"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/12665"}],"collection":[{"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/25"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=12665"}],"version-history":[{"count":16,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/12665\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":12683,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/12665\/revisions\/12683"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/12669"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=12665"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=12665"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=12665"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}