{"id":171,"date":"2014-04-27T23:41:42","date_gmt":"2014-04-27T21:41:42","guid":{"rendered":"http:\/\/naukatolubie.pl\/?p=171"},"modified":"2017-09-18T23:42:10","modified_gmt":"2017-09-18T21:42:10","slug":"nauka-w-sluzbie-sztuki-glos-mony-lisy","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/naukatolubie.pl\/nauka-w-sluzbie-sztuki-glos-mony-lisy\/","title":{"rendered":"Nauka w s\u0142u\u017cbie sztuki [+ g\u0142os Mony Lisy]"},"content":{"rendered":"
Czy mo\u017cna us\u0142ysze\u0107 g\u0142os namalowanej przez Leonarda Mony Lisy? Tak! To co ukryte jest najciekawsze. Ta zasada nap\u0119dza ca\u0142\u0105 nauk\u0119. W tym d\u0105\u017ceniu do odkrywania tajemnic cz\u0142owiek jest tak zdeterminowany, \u017ce nie cofnie si\u0119 przed niczym. Nawet przed bombardowaniem wiekowych egipskich malowide\u0142 wi\u0105zk\u0105 rozp\u0119dzonych proton\u00f3w.<\/p>\n
Brzmi to by\u0107 mo\u017ce gro\u017anie, ale gro\u017ane nie jest. W Instytucie Problem\u00f3w J\u0105drowych im. A. Su\u0142tana w \u015awierku (IPJ), pod kierunkiem profesora Andrzeja Turosa kilka lat temu badane by\u0142y stary egipskie malowid\u0142a. Fizycy chcieli si\u0119 dowiedzie\u0107 jak wygl\u0105da\u0142y one w czasach gdy je tworzono. O tym, \u017ce staro\u017cytni Egipcjanie mieli do perfekcji opanowan\u0105 sztuk\u0119 tworzenia fresk\u00f3w, nie trzeba chyba nikogo przekonywa\u0107. \u015aciany \u015bwi\u0105ty\u0144 i grobowc\u00f3w zdobi\u0142y i nadal zdobi\u0105 niesamowite wr\u0119cz malowid\u0142a. To dzi\u0119ki nim mo\u017cna pozna\u0107 wiele fakt\u00f3w z \u017cycia zar\u00f3wno egipskich kr\u00f3l\u00f3w, jak i egipskiej biedoty. W niekt\u00f3rych grobowcach zachowa\u0142y si\u0119 historyjki jak \u017cywcem \u015bci\u0105gni\u0119te z komiks\u00f3w. Np. obrazkowa rozmowa trzech rze\u017anik\u00f3w zabijaj\u0105cych wo\u0142u.
\nNie tylko skala egipskich malowide\u0142 zadziwia, ale tak\u017ce dba\u0142o\u015b\u0107 o ich detale, a w tym o kolory. Ju\u017c wiele tysi\u0119cy lat temu egipscy malarze byli niedo\u015bcignionymi specjalistami w komponowaniu farb i barwnik\u00f3w. Wiedzieli nie tylko z jakiej substancji jak\u0105 barw\u0119 da si\u0119 uzyska\u0107, ale tak\u017ce jakie zwi\u0105zki nale\u017cy ze sob\u0105 miesza\u0107, by uzyska\u0107 oczekiwany efekt. Niekt\u00f3re bardzo skomplikowane metody produkcji barwnik\u00f3w do dzisiaj zadziwiaj\u0105 naukowc\u00f3w. Niestety wiele czynnik\u00f3w takich jak zanieczyszczenie \u015brodowiska, zmiany wilgotno\u015bci i temperatury, ale przede wszystkim czas, spowodowa\u0142y, \u017ce dzisiejsze kolory malowide\u0142 mog\u0105 by\u0107 bardzo dalekie od orygina\u0142u. Czy dzi\u015b, mimo up\u0142ywu tysi\u0119cy lat mo\u017cliwa jest rekonstrukcja oryginalnej kolorystyki egipskich fresk\u00f3w ?<\/p>\n
<\/a><\/p>\n <\/p>\n <\/p>\n <\/p>\n <\/p>\n Ozyrys i Horus z grobowca w Dolinie Kr\u00f3l\u00f3w w Egipcie<\/p>\n <\/p>\n Naukowcy do badania egipskich pr\u00f3bek wykorzystuj\u0105 metod\u0119 PIXE (Particle Induced X-ray Emission). Polega ona na bombardowaniu interesuj\u0105cych fragment\u00f3w malowid\u0142a wi\u0105zk\u0105 rozp\u0119dzonych proton\u00f3w. Dzi\u0119ki niesionej przez te cz\u0105stki energii, atomy wchodz\u0105ce w sk\u0142ad barwnika zostaj\u0105 wzbudzone. Gdy powracaj\u0105 do stanu podstawowego emituj\u0105 charakterystyczne dla ka\u017cdego pierwiastka promieniowanie. Obserwuj\u0105c je naukowcy wiedz\u0105 jakie pierwiastki wchodz\u0105 w sk\u0142ad badanego barwnika. Analizuj\u0105c nat\u0119\u017cenie badanego promieniowania mog\u0105 te\u017c stwierdzi\u0107 ile by\u0142o atom\u00f3w danego pierwiastka w pr\u00f3bce. Na podstawie informacji o sk\u0142adzie i proporcjach poszczeg\u00f3lnych sk\u0142adnik\u00f3w, mo\u017cna pr\u00f3bowa\u0107 \u201ezrekonstruowa\u0107\u201d sk\u0142ad starych egipskich barwnik\u00f3w. St\u0105d ju\u017c tylko krok do zrobienia ich i sprawdzenia jakie dawa\u0142y kolory.<\/p>\n Dzi\u0119ki analizie promieniowania X jakie wysy\u0142aj\u0105 staro\u017cytne egipskie tynki, fizycy s\u0105 w stanie powiedzie\u0107 jak wygl\u0105da\u0142y malowid\u0142a uko\u0144czone przed tysi\u0105cami lat. Ale fizyka, dla sztuki mo\u017ce zrobi\u0107 znacznie wi\u0119cej. Niedawno zosta\u0142 gruntownie przebadany najbardziej chyba znany obraz znajduj\u0105cy si\u0119 w polskich muzeach. Chodzi o \u201eDam\u0119 z gronostajem\u201d, kt\u00f3rej autorem jest Leonardo da Vinci. Badania kamer\u0105 multispektraln\u0105 pozwoli\u0142y na odkrycie \u2013 dos\u0142ownie \u2013 tego czego ludzkie oko nie mo\u017ce ju\u017c dzisiaj zobaczy\u0107. Przy okazji odkryto tak\u017ce elementy, kt\u00f3rych ludzki oko \u2013 w zamiarze artysty – nie mia\u0142o ogl\u0105da\u0107.
\nBadania \u201eDamy z gronostajem\u201d, albo inaczej \u201eDamy z \u0142asiczk\u0105\u201d trwaj\u0105 od bardzo dawna. Obraz jest fascynuj\u0105cy pod wieloma wzgl\u0119dami. Badaczy zaciekawi\u0142o np. to, ze modelka jest przedstawiona na ca\u0142kowicie czarnym tle. Wykonane w 1993 roku w USA badania radiograficzne wykaza\u0142y, \u017ce pod warstw\u0105 czarnej farby kryje si\u0119 inny rysunek. Czy Leonarda nie by\u0142o sta\u0107 na p\u0142\u00f3tna i zamalowywa\u0142 starsze obrazy po to m\u00f3c malowa\u0107 nowe ? A mo\u017ce nie chcia\u0142o mi si\u0119 doko\u0144czy\u0107 dzie\u0142a albo \u201epanorama z pod spodu\u201d nie uda\u0142a si\u0119 i gdy nadesz\u0142o zam\u00f3wienie na kolejny obraz mistrz nie chcia\u0142 niszczy\u0107 zakupionego ju\u017c p\u0142\u00f3tna ? Dzisiaj te w\u0105tpliwo\u015bci trudno rozwi\u0105za\u0107. Przeprowadzone badania odkry\u0142y jednak znacznie wi\u0119cej tajemnic Cecylii Gallerani. To j\u0105 sportretowa\u0142 pod sam koniec XV wieku Leonardo da Vinci. Osob\u0105 zamawiaj\u0105c\u0105 obraz by\u0142 ksi\u0105\u017c\u0119 Ludwik Sforza. Cecylia by\u0142a jego kochank\u0105.<\/p>\n