Pochodz\u0105ca z Azji \u0107ma bukszpanowa w Polsce spotykana jest od 2012 r., kiedy po raz pierwszy pojawi\u0142a si\u0119 na Dolnym \u015al\u0105sku. Obecnie obserwuje si\u0119 j\u0105 w kolejnych ogrodach. Na internetowych forach ogrodniczych pisze si\u0119 o niej g\u0142\u00f3wnie w kontek\u015bcie poszukiwania skutecznych metod eksterminacji szkodnik\u00f3w. I cho\u0107 jest to okre\u015blenie rolnicze, a nie ekologiczne – nawet naukowcy przyznaj\u0105, \u017ce straty bukszpan\u00f3w s\u0105 spore. \u0106m\u0119 mo\u017cna zwalcza\u0107 chemicznie albo zdejmowa\u0107 r\u0119cznie, bo nie jest ona gro\u017ana dla cz\u0142owieka (nie „gryzie”).<\/p>\n
Do Polski trafi\u0142a za ro\u015blin\u0105 \u017cywicielsk\u0105 – bukszpanem, a zadomowi\u0142a si\u0119 za spraw\u0105 „monokultury” upraw, czyli koncentracji na piel\u0119gnowaniu jednego, wybranego gatunku ro\u015blin.<\/p>\n
„Zimozielony bukszpan jest cenn\u0105 ozdob\u0105 ogrodu. Nie gubi li\u015bci, wi\u0119c nie trzeba ich grabi\u0107. Ma to jednak swoje z\u0142e strony – bo gdy nast\u0119puje tzw. go\u0142o\u017cer, czyli gdy g\u0105sienice zjedz\u0105 wszystko do go\u0142ych ga\u0142\u0119zi, to krzew nie potrafi ju\u017c odbi\u0107. Jego li\u015bcie przyrastaj\u0105 bardzo wolno” – opowiada w rozmowie z PAP prof. Stanis\u0142aw Czachorowski, entomolog z Uniwersytetu Warmi\u0144sko-Mazurskiego w Olsztynie.<\/p><\/blockquote>\n
Profesor zaznacza, \u017ce wszystkie \u0107my s\u0105 \u017car\u0142oczne, ale nie wszystkie gatunki powoduj\u0105 jednakowe straty. „\u0106ma azjatycka, jak ka\u017cdy obcy gatunek, na pocz\u0105tku obecno\u015bci w nowym ekosystemie ma t\u0119 przewag\u0119, \u017ce nie napotka\u0142a jeszcze drapie\u017cnik\u00f3w. Pr\u0119dzej czy p\u00f3\u017aniej pojawi si\u0119 jednak jaki\u015b gatunek, kt\u00f3ry b\u0119dzie si\u0119 ni\u0105 \u017cywi\u0142. Pojawi\u0105 si\u0119 tak\u017ce choroby atakuj\u0105ce jej organizm, grzyby, paso\u017cyty, parazytoidy. Bo tyle jedzenia nie mo\u017ce w przyrodzie sta\u0107 od\u0142ogiem. Ale na to potrzeba czasu” – t\u0142umaczy prof. Czachorowski.<\/p>\n
Podaje on przyk\u0142ad motyla szrot\u00f3wka kasztanowiaczka, kt\u00f3rego larwa \u017ceruje na kasztanowcach. Owad ten pojawi\u0142 si\u0119 w Europie kilka dekad temu – „debiutowa\u0142” w Macedonii w 1984 r., do Polski zawita\u0142 ok 1998. Przez wiele lat mia\u0142 u nas idealne warunki do rozwoju.<\/p>\n
Prof. Czachorowski zaznacza, \u017ce r\u00f3\u017cnorodno\u015b\u0107 biologiczna – i tak by\u0142o w przypadku szrot\u00f3wka – mo\u017ce zmniejsza\u0107 rozmiary zniszcze\u0144. Po pierwsze zauwa\u017cono, \u017ce cz\u0119\u015b\u0107 kasztanowc\u00f3w (k. \u017c\u00f3\u0142te) – by\u0142y odporne na jego ataki. Po drugie, w ko\u0144cu w miastach pojawi\u0142 si\u0119 inny, niewielki owad – pasikonik nadrzewek, kt\u00f3ry ch\u0119tnie zjada szrot\u00f3wka. Powsta\u0142 wi\u0119c naturalny mechanizm, reguluj\u0105cy wyst\u0119powanie „szkodnika”.<\/p>\n
Podobnie by\u0142o ze stonk\u0105 ziemniaczan\u0105, kt\u00f3r\u0105 na pocz\u0105tku zbierano r\u0119cznie b\u0105d\u017a zwalczano tylko chemicznie, ze strat\u0105 dla ekosystem\u00f3w i nie bez wp\u0142ywu na plony – przypomnia\u0142 entomolog. Od pojawienia si\u0119 stonki w naszym regionie min\u0119\u0142o jednak kilka dekad i ptaki nauczy\u0142y si\u0119 zjada\u0107 larwy stonek.<\/p>\n
Inwazyjne gatunki, jak m\u00f3wi prof. Czachorowski, maj\u0105 na \u015brodowisko podobny wp\u0142yw, jak nowe wirusy i bakterie atakuj\u0105ce cz\u0142owieka i wywo\u0142uj\u0105ce epidemi\u0119. Na pocz\u0105tku kontakt z nimi jest dos\u0142ownie zab\u00f3jczy. Zwykle jednak w ko\u0144cu w populacji pojawia si\u0119 odporno\u015b\u0107 grupowa. To jednak wymaga czasu.<\/p>\n
Na razie w\u0142a\u015bciciele posesji pr\u00f3buj\u0105 broni\u0107 bukszpan\u00f3w przed \u017car\u0142oczn\u0105 \u0107m\u0105. „Je\u015bli kto\u015b ma ca\u0142y \u017cywop\u0142ot z bukszpanu, trudno go b\u0119dzie utrzyma\u0107. O wiele \u0142atwiej obroni\u0107 pojedyncze krzewy” – m\u00f3wi prof. Czachorowski. Monokulturowe uprawy ogrodowe por\u00f3wnuje on do las\u00f3w gospodarczych, sadzonych przez ludzi w oparciu o jeden gatunek drzew. Je\u017celi pojawi si\u0119 tam jakikolwiek wyspecjalizowany ro\u015blino\u017cerca – znajdzie warunki do burzliwego rozwoju.<\/p>\n
Entomolog zwraca uwag\u0119, \u017ce w takich uproszczonych ekosystemach stosuje si\u0119 wi\u0119cej \u015brodk\u00f3w ochrony ro\u015blin. Natomiast w siedliskach naturalnych z du\u017c\u0105 r\u00f3\u017cnorodno\u015bci\u0105 gatunkow\u0105 rozprzestrzenianie si\u0119 patogen\u00f3w jest du\u017co trudniejsze – zauwa\u017ca.<\/p>\n
Prof. Czachorowski zwraca uwag\u0119, \u017ce wszystkie gatunki owad\u00f3w maj\u0105 sk\u0142onno\u015b\u0107 do rozprzestrzeniania si\u0119, a ludzie cz\u0119sto im w tym pomagaj\u0105. „Podobnie, jak w nie\u015bwiadomy spos\u00f3b przenosimy nasiona na przyk\u0142ad przyczepione do ubrania, tak i owady mo\u017cna przywie\u017a\u0107 w walizce, na samochodach. Mog\u0105 by\u0107 przewo\u017cone razem z \u017cywno\u015bci\u0105, a te \u017ceruj\u0105ce na drewnie – we wszelkich transportach z u\u017cyciem palet” – m\u00f3wi.<\/p>\n
Doros\u0142y owad potrafi przemie\u015bci\u0107 si\u0119 daleko poza rodzimy ekosystem, zw\u0142aszcza w pogoni za ro\u015blin\u0105 \u017cywicielsk\u0105. Prof. Czachorowski przypomina jednak, \u017ce i bukszpan jest dla teren\u00f3w Polski gatunkiem obcym. Towarzysz\u0105c\u0105 mu \u0107m\u0119 zauwa\u017cono jednak do\u015b\u0107 szybko z powodu widocznych zniszcze\u0144 w ogrodach. „Jednak wielu migracji nikt nie zauwa\u017ca, a badaczy jest zbyt niewielu, aby odnotowa\u0107 ka\u017cdy nowy gatunek – np. ulubionego przez prof. Czachorowskiego chru\u015bcika.<\/p>\n
„Nadzieja w spo\u0142ecznym ruchu naukowym. Ludzie m\u0105drze korzystaj\u0105 z aparat\u00f3w w telefonach i fotografuj\u0105 nietypowe owady. Dzi\u0119ki temu entomologom \u0142atwiej jest monitorowa\u0107 rozprzestrzenianie si\u0119 takich gatunk\u00f3w, jak modliszka czy \u0107ma bukszpanowa, kt\u00f3r\u0105 rozpoznajemy po gatunku ro\u015bliny \u017cywicielskiej” – m\u00f3wi naukowiec.<\/p>\n
Szrot\u00f3wek czy \u0107ma bukszpanowa to niejedyne „popularne” inwazyjne gatunki owad\u00f3w. Od kilku lat g\u0142o\u015bno jest o pochodz\u0105cej z Azji biedronce, kt\u00f3ra do Polski dotar\u0142a z Zachodu. Najpierw sprowadzono j\u0105 do Stan\u00f3w Zjednoczonych (mia\u0142a s\u0142u\u017cy\u0107 jako naturalny \u015brodek do zwalczania mszyc w uprawach), sk\u0105d zosta\u0142a przeniesiona do Francji i wymkn\u0119\u0142a si\u0119 do \u015brodowiska. Podczas migracji zaatakowa\u0142 j\u0105 paso\u017cyt, kt\u00f3ry – paradoksalnie – u\u0142atwi\u0142 jej zdobywanie nowych siedlisk.<\/p>\n
„Biedronka azjatycka ma w swojej hemolimfie ma\u0142e paso\u017cyty. Nie robi\u0105 jej krzywdy, s\u0105 za to super broni\u0105 biologiczn\u0105. Je\u015bli nasza biedronka zje larwy biedronki azjatyckiej – zginie, bo s\u0105 one \u015bmierteln\u0105 trucizn\u0105 dla naszych rodzimych gatunk\u00f3w” – t\u0142umaczy naukowiec. Por\u00f3wnuje to do kolonizacji Ameryki, w ramach kt\u00f3rej wielu Indian zmar\u0142o od chor\u00f3b i patogen\u00f3w, zawleczonych przez Europejczyk\u00f3w.<\/p><\/blockquote>\n
Gatunki subtropikalne wnikaj\u0105 ch\u0119tnie do miast, kt\u00f3re s\u0105 tzw. cieplnymi wyspami. W Azji przed zim\u0105 biedronki szuka\u0142y schronienia w g\u00f3rach, w skalnych szparach i szczelinach. W Polsce wlatuj\u0105 do mieszka\u0144 w blokach. Poza tym, \u017ce bywaj\u0105 uci\u0105\u017cliwe i mog\u0105 wywo\u0142ywa\u0107 alergie, s\u0105 ca\u0142kowicie niegro\u017ane – uspokaja entomolog.<\/p>\n
Entomolog zwraca uwag\u0119, \u017ce ludzie maj\u0105 dzi\u015b coraz mniejszy kontakt z owadami i zaczynaj\u0105 si\u0119 „wszystkiego ba\u0107”. Obawy dotycz\u0105 kolejnego gatunku z Azji – szerszenia japo\u0144skiego. „Szersze\u0144 japo\u0144ski jest rzeczywi\u015bcie bardzo agresywny, jego u\u017c\u0105dlenia mog\u0105 by\u0107 \u015bmiertelne. Nie ma go jednak w Polsce ani w pobli\u017cu. By\u0142 obserwowany w USA, gdzie wywo\u0142a\u0142 panik\u0119. Mniej gro\u017any jest natomiast szersze\u0144 azjatycki – mniejszy od naszego i bardziej kolorowy, kt\u00f3rego zaobserwowano np. w Niemczech. Mo\u017ce u\u017c\u0105dli\u0107, tak jak ka\u017cda osa. Ale statystycznie nie mamy czego si\u0119 ba\u0107” – uspokaja prof. Czachorowski.<\/p>\n
Dodaje, \u017ce szersze\u0144 japo\u0144ski mo\u017ce by\u0107 problemem ze wzgl\u0119du na pszczo\u0142y. Co prawda wszystkie szerszenie – tak\u017ce rodzime – atakuj\u0105 pszczele roje, bo taka jest ich strategia. Je\u015bli jednak pojawia si\u0119 drapie\u017cny owad o nowym sposobie polowania, zachowania i budowania gniazd, mo\u017ce si\u0119 to sko\u0144czy\u0107 \u017ale dla pszcz\u00f3\u0142.<\/p>\n
„W dobie ocieplenia klimatu i zmiany siedlisk musimy nauczy\u0107 si\u0119 \u017cy\u0107 z nowymi gatunkami” – m\u00f3wi profesor. Jego zdaniem warto je monitorowa\u0107, poznawa\u0107 ich biologi\u0119 i uczy\u0107 si\u0119 unikania niebezpiecznych owad\u00f3w czy sposob\u00f3w ich zwalczania.<\/p>\n
M\u00f3wi on te\u017c – zastrzegaj\u0105c, \u017ce jest to ryzykowne – o wprowadzaniu do ekosystemu kolejnych gatunk\u00f3w, kt\u00f3re mia\u0142yby pom\u00f3c w redukcji ju\u017c obecnych, niepo\u017c\u0105danych przybysz\u00f3w. „Regulacja w z\u0142o\u017conym ekosystemie jest bardzo trudna. Nie wystarczy co\u015b doda\u0107, \u017ceby uj\u0105\u0107 co\u015b innego” – podsumowa\u0142.<\/p>\n
„Mamy te\u017c niewielu wykszta\u0142conych ekolog\u00f3w. Ekologia ekosystemowa zosta\u0142a wyparta przez biologi\u0119 molekularn\u0105. Nawet w przypadku zieleni miejskiej brakuje ekspertyz; krzewy wycinane s\u0105 bez potrzeby i kontroli, a tak\u017ce bez wyobra\u017ani” – zauwa\u017ca naukowiec z UWM.<\/p><\/blockquote>\n
Zdaniem naukowca w Polsce przyda\u0142by si\u0119 nowy zaw\u00f3d: doradca ekosystemowy, jak r\u00f3wnie\u017c otwarta, bezp\u0142atna baza danych o nowych gatunkach, wsp\u00f3\u0142tworzona – podobnie jak Wikipedia – przez wolontariuszy, obserwator\u00f3w przyrody. „Istniej\u0105 aplikacje do rozpoznawania gatunk\u00f3w ro\u015blin, istnieje potencja\u0142 dla ich rozwoju w odniesieniu do owad\u00f3w. Mo\u017cliwe jest zaanga\u017cowanie wielu par oczu – podobnie, jak ornitolodzy korzystaj\u0105 z wiedzy os\u00f3b obserwuj\u0105cych ptaki. To pomog\u0142oby nam niepotrzebnie si\u0119 nie ba\u0107” – sugeruje naukowiec.<\/p>\n
Doradcy ekologiczni mogliby odpowiednio kszta\u0142towa\u0107 krajobraz, aby utrzyma\u0107 r\u00f3\u017cnorodno\u015b\u0107 biologiczn\u0105. Bo rozw\u00f3j monokultur sprawia, \u017ce cz\u0119\u015bciej musimy si\u0119ga\u0107 po \u015brodki chemiczne dost\u0119pne w sklepach ogrodniczych – m\u00f3wi.<\/p>\n
„Je\u015bli kto\u015b ma odrobin\u0119 \u017cyczliwo\u015bci dla przyrody, to lepiej niech przeznaczy +na zmarnowanie+ bukszpany, ni\u017c wysypuje \u015brodki niszcz\u0105ce owady. Pozbywaj\u0105c si\u0119 w ten spos\u00f3b szkodnik\u00f3w, niszczy si\u0119 znacznie wi\u0119cej. Dajmy czas z miejscowym drapie\u017cnikom, ma\u0142ym bezkr\u0119gowcom i ptakom, \u017ceby nauczy\u0142y si\u0119 nowej bazy pokarmowej, jak\u0105 tworzy \u0107ma azjatycka” – podsumowuje.<\/p><\/blockquote>\n
Karolina Duszczyk<\/p>\n<\/div>\n
PAP \u2013 Nauka w Polsce<\/p>\n
\u0179r\u00f3d\u0142o:\u00a0www.naukawpolsce.pap.pl<\/a><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"Azjatycka \u0107ma bukszpanowa i inne, nowe w naszej strefie owady w ko\u0144cu doczekaj\u0105 si\u0119 naturalnych wrog\u00f3w. Dzi\u015b, by je zwalcza\u0107, ludzie si\u0119gaj\u0105 po \u015brodki chemiczne. O wiele lepiej jednak zadba\u0107 o r\u00f3\u017cnorodno\u015b\u0107 w ogrodach – m\u00f3wi entomolog w rozmowie z PAP.<\/p>\n","protected":false},"author":17,"featured_media":2147,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"sync_status":"","episode_type":"audio","audio_file":"","castos_file_data":"","podmotor_file_id":"","cover_image":"","cover_image_id":"","duration":"","filesize":"","filesize_raw":"","date_recorded":"","explicit":"","block":"","footnotes":""},"categories":[258],"tags":[],"yoast_head":"\n
Entomolog: \u0107ma bukszpanowa i inne nowe gatunki doczekaj\u0105 si\u0119 naturalnych wrog\u00f3w – Nauka To Lubi\u0119<\/title>\n<meta name=\"robots\" content=\"index, follow, max-snippet:-1, max-image-preview:large, max-video-preview:-1\" \/>\n<link rel=\"canonical\" href=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/\" \/>\n<meta property=\"og:locale\" content=\"pl_PL\" \/>\n<meta property=\"og:type\" content=\"article\" \/>\n<meta property=\"og:title\" content=\"Entomolog: \u0107ma bukszpanowa i inne nowe gatunki doczekaj\u0105 si\u0119 naturalnych wrog\u00f3w – Nauka To Lubi\u0119\" \/>\n<meta property=\"og:description\" content=\"Azjatycka \u0107ma bukszpanowa i inne, nowe w naszej strefie owady w ko\u0144cu doczekaj\u0105 si\u0119 naturalnych wrog\u00f3w. Dzi\u015b, by je zwalcza\u0107, ludzie si\u0119gaj\u0105 po \u015brodki chemiczne. O wiele lepiej jednak zadba\u0107 o r\u00f3\u017cnorodno\u015b\u0107 w ogrodach – m\u00f3wi entomolog w rozmowie z PAP.\" \/>\n<meta property=\"og:url\" content=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/\" \/>\n<meta property=\"og:site_name\" content=\"Nauka To Lubi\u0119\" \/>\n<meta property=\"article:published_time\" content=\"2020-10-23T06:00:12+00:00\" \/>\n<meta property=\"article:modified_time\" content=\"2020-09-30T13:57:45+00:00\" \/>\n<meta property=\"og:image\" content=\"https:\/\/naukatolubie.pl\/app\/uploads\/2020\/08\/jumpstory-download20200821-132347.jpg\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:width\" content=\"1280\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:height\" content=\"2046\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:type\" content=\"image\/jpeg\" \/>\n<meta name=\"author\" content=\"Redakcja NTL\" \/>\n<meta name=\"twitter:card\" content=\"summary_large_image\" \/>\n<meta name=\"twitter:label1\" content=\"Napisane przez\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data1\" content=\"Redakcja NTL\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:label2\" content=\"Szacowany czas czytania\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data2\" content=\"8 minut\" \/>\n<script type=\"application\/ld+json\" class=\"yoast-schema-graph\">{\"@context\":\"https:\/\/schema.org\",\"@graph\":[{\"@type\":\"Article\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/#article\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/\"},\"author\":{\"name\":\"Redakcja NTL\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/person\/82d8ff15bd09ca2f821ad8e5ddefee64\"},\"headline\":\"Entomolog: \u0107ma bukszpanowa i inne nowe gatunki doczekaj\u0105 si\u0119 naturalnych wrog\u00f3w\",\"datePublished\":\"2020-10-23T06:00:12+00:00\",\"dateModified\":\"2020-09-30T13:57:45+00:00\",\"mainEntityOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/\"},\"wordCount\":1554,\"commentCount\":0,\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#organization\"},\"articleSection\":[\"Ziemia\"],\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"CommentAction\",\"name\":\"Comment\",\"target\":[\"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/#respond\"]}]},{\"@type\":\"WebPage\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/\",\"url\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/\",\"name\":\"Entomolog: \u0107ma bukszpanowa i inne nowe gatunki doczekaj\u0105 si\u0119 naturalnych wrog\u00f3w – Nauka To Lubi\u0119\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#website\"},\"datePublished\":\"2020-10-23T06:00:12+00:00\",\"dateModified\":\"2020-09-30T13:57:45+00:00\",\"breadcrumb\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/#breadcrumb\"},\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"ReadAction\",\"target\":[\"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/\"]}]},{\"@type\":\"BreadcrumbList\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/#breadcrumb\",\"itemListElement\":[{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":1,\"name\":\"Strona g\u0142\u00f3wna\",\"item\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":2,\"name\":\"Ziemia\",\"item\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/kategoria\/ziemia\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":3,\"name\":\"Entomolog: \u0107ma bukszpanowa i inne nowe gatunki doczekaj\u0105 si\u0119 naturalnych wrog\u00f3w\"}]},{\"@type\":\"WebSite\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#website\",\"url\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/\",\"name\":\"Nauka To Lubi\u0119\",\"description\":\"Oficjalna strona Fundacji Nauka. To Lubi\u0119\",\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#organization\"},\"potentialAction\":[{\"@type\":\"SearchAction\",\"target\":{\"@type\":\"EntryPoint\",\"urlTemplate\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/?s={search_term_string}\"},\"query-input\":\"required name=search_term_string\"}],\"inLanguage\":\"pl-PL\"},{\"@type\":\"Organization\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#organization\",\"name\":\"Nauka To Lubi\u0119\",\"url\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/\",\"logo\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/logo\/image\/\",\"url\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/app\/uploads\/2021\/10\/logo-ntl.svg\",\"contentUrl\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/app\/uploads\/2021\/10\/logo-ntl.svg\",\"width\":541,\"height\":194,\"caption\":\"Nauka To Lubi\u0119\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/logo\/image\/\"}},{\"@type\":\"Person\",\"@id\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/person\/82d8ff15bd09ca2f821ad8e5ddefee64\",\"name\":\"Redakcja NTL\",\"url\":\"https:\/\/naukatolubie.pl\/author\/redakcja\/\"}]}<\/script>\n<!-- \/ Yoast SEO plugin. -->","yoast_head_json":{"title":"Entomolog: \u0107ma bukszpanowa i inne nowe gatunki doczekaj\u0105 si\u0119 naturalnych wrog\u00f3w – Nauka To Lubi\u0119","robots":{"index":"index","follow":"follow","max-snippet":"max-snippet:-1","max-image-preview":"max-image-preview:large","max-video-preview":"max-video-preview:-1"},"canonical":"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/","og_locale":"pl_PL","og_type":"article","og_title":"Entomolog: \u0107ma bukszpanowa i inne nowe gatunki doczekaj\u0105 si\u0119 naturalnych wrog\u00f3w – Nauka To Lubi\u0119","og_description":"Azjatycka \u0107ma bukszpanowa i inne, nowe w naszej strefie owady w ko\u0144cu doczekaj\u0105 si\u0119 naturalnych wrog\u00f3w. Dzi\u015b, by je zwalcza\u0107, ludzie si\u0119gaj\u0105 po \u015brodki chemiczne. O wiele lepiej jednak zadba\u0107 o r\u00f3\u017cnorodno\u015b\u0107 w ogrodach – m\u00f3wi entomolog w rozmowie z PAP.","og_url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/","og_site_name":"Nauka To Lubi\u0119","article_published_time":"2020-10-23T06:00:12+00:00","article_modified_time":"2020-09-30T13:57:45+00:00","og_image":[{"width":1280,"height":2046,"url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/app\/uploads\/2020\/08\/jumpstory-download20200821-132347.jpg","type":"image\/jpeg"}],"author":"Redakcja NTL","twitter_card":"summary_large_image","twitter_misc":{"Napisane przez":"Redakcja NTL","Szacowany czas czytania":"8 minut"},"schema":{"@context":"https:\/\/schema.org","@graph":[{"@type":"Article","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/#article","isPartOf":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/"},"author":{"name":"Redakcja NTL","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/person\/82d8ff15bd09ca2f821ad8e5ddefee64"},"headline":"Entomolog: \u0107ma bukszpanowa i inne nowe gatunki doczekaj\u0105 si\u0119 naturalnych wrog\u00f3w","datePublished":"2020-10-23T06:00:12+00:00","dateModified":"2020-09-30T13:57:45+00:00","mainEntityOfPage":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/"},"wordCount":1554,"commentCount":0,"publisher":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#organization"},"articleSection":["Ziemia"],"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"CommentAction","name":"Comment","target":["https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/#respond"]}]},{"@type":"WebPage","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/","url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/","name":"Entomolog: \u0107ma bukszpanowa i inne nowe gatunki doczekaj\u0105 si\u0119 naturalnych wrog\u00f3w – Nauka To Lubi\u0119","isPartOf":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#website"},"datePublished":"2020-10-23T06:00:12+00:00","dateModified":"2020-09-30T13:57:45+00:00","breadcrumb":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/#breadcrumb"},"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/"]}]},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/entomolog-cma-bukszpanowa-i-inne-nowe-gatunki-doczekaja-sie-naturalnych-wrogow\/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Strona g\u0142\u00f3wna","item":"https:\/\/naukatolubie.pl\/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"Ziemia","item":"https:\/\/naukatolubie.pl\/kategoria\/ziemia\/"},{"@type":"ListItem","position":3,"name":"Entomolog: \u0107ma bukszpanowa i inne nowe gatunki doczekaj\u0105 si\u0119 naturalnych wrog\u00f3w"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#website","url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/","name":"Nauka To Lubi\u0119","description":"Oficjalna strona Fundacji Nauka. To Lubi\u0119","publisher":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#organization"},"potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https:\/\/naukatolubie.pl\/?s={search_term_string}"},"query-input":"required name=search_term_string"}],"inLanguage":"pl-PL"},{"@type":"Organization","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#organization","name":"Nauka To Lubi\u0119","url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/","logo":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/logo\/image\/","url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/app\/uploads\/2021\/10\/logo-ntl.svg","contentUrl":"https:\/\/naukatolubie.pl\/app\/uploads\/2021\/10\/logo-ntl.svg","width":541,"height":194,"caption":"Nauka To Lubi\u0119"},"image":{"@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/logo\/image\/"}},{"@type":"Person","@id":"https:\/\/naukatolubie.pl\/#\/schema\/person\/82d8ff15bd09ca2f821ad8e5ddefee64","name":"Redakcja NTL","url":"https:\/\/naukatolubie.pl\/author\/redakcja\/"}]}},"amp_enabled":true,"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2146"}],"collection":[{"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/17"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=2146"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2146\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":2148,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2146\/revisions\/2148"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/2147"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=2146"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=2146"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/naukatolubie.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=2146"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}