Czy elektroodpady nas zaleją?

Wiecie o tym, że medale, które wręczano sportowcom podczas Igrzysk Olimpijskich w Tokio w 2020 roku były wykonane z metali odzyskanych z telefonów komórkowych? Ile złota, srebra i innych cennych kruszców jest w jednym telefonie? 

Elektroodpady – wprowadzenie

XXXII Igrzyska Olimpijskie Tokio 2020 z powodu pandemii COVID-19 odbyły się rok później, ale nie tylko to czyni je wyjątkowymi. Przed Igrzyskami zebrano ponad 6 milionów telefonów komórkowych, które razem z innym zużytym sprzętem elektronicznym posłużyły do produkcji medali. Złote, srebrne i brązowe krążki, które zawisły na szyjach zwycięzców, powstały z cennych kruszców odzyskanych ze zużytej elektroniki. 

Człowiek pozostawia za sobą ślady swojej aktywności. Ponieważ elektronika jest od jakiegoś czasu nieodłącznym elementem naszego życia, to elektroniczne śmieci są naturalnym i obciążającym dla środowiska śladem naszej aktywności na Ziemi.

Marketing producentów dużej części elektroniki bazuje na tym, aby wzbudzić w nas potrzebę posiadania nowszego modelu, nawet, gdy ten poprzedni jest jeszcze sprawny. Często żywotność sprzętów jest obliczona na działanie przez zaledwie kilka lat. Żywotność kończy się dziwnym trafem zaraz po tym, jak kończy się gwarancja.

Co ile lat wymieniamy obecnie pralkę albo lodówkę? Co jaki czas musimy wymienić telewizor? I jak to się ma do sprzętów, które były w naszych domach kilkadziesiąt lat temu? Warto zapytać rodziców albo dziadków, ile kiedyś służyła pralka, telewizor albo odkurzacz. 

Elektroodpady, czyli dokładnie co?

Wszystko co elektroniczne, co jest zasilane bateriami albo musi mieć podłączoną wtyczkę do kontaktu, zaliczamy do elektroodpadów. Są to zużyte duże AGD jak lodówki czy pralki, małe AGD, czyli miksery, tostery czy odkurzacze, a także telewizory, drukarki, komputery, laptopy, kamery czy gry wideo.

Niektóre e-odpady łatwo przeoczyć, bo do tego typu śmieci zalicza się również elektryczne szczoteczki do zębów, zabawki elektroniczne – również grające pluszaki i książeczki, pendrive’y czy e-papierosy. 

Przykładem szybko rotującej, domowej elektroniki jest smartfon. Każdy z nas miał ich już przynajmniej kilka. Szacuje się, że podczas swojego cyklu życiowego jeden smartfon produkuje około 93 kg CO2 – to dużo, szczególnie biorąc pod uwagę, że każdego dnia używamy miliardów smartfonów.

Telefony komórkowe jako e-odpady są często zaliczane do grupy „IT i urządzeń telekomunikacyjne”, w której oprócz smartfonów mamy także laptopy, tablety czy urządzenia fax. Ilość tego typu e-odpadów bardzo szybko rośnie.

Ile e-odpadów jest na Ziemi? Ile ich rocznie wytwarzamy? Światowa produkcja e-odpadów za 2019 rok (mniej więcej z tego okresu pochodzą najbardziej aktualne twarde dane na ten temat) wynosi około 54 miliony ton. Szacunkowa liczba odpadów, które powstały w 2021 roku to 57,4 miliona ton.

Przewidywania za rok 2025 i 2030 mówią odpowiednio o ponad 65 i prawie 75 mln ton. Strumień e-odpadów rośnie najszybciej ze wszystkiego, co wyrzucamy w domu.

Co możemy odzyskać z elektroodpadów?

Surowce możliwe do potencjalnego wykorzystania po recyklingu e-odpadów to choćby duże ilości cennych metali: złota, miedzi, srebra czy platyny, które można użyć nie tylko do produkcji medali olimpijskich, ale także do wytworzenia nowych telefonów komórkowych i innej elektroniki, do czajników, plomb dentystycznych czy instrumentów muzycznych.

Ile cennych kruszców jest w telefonach komórkowych? Z miliona sztuk poddanych recyklingowi komórek możemy uzyskać aż: 350 kg srebra, 34 kg złota, 15 kg palladu i aż 16 ton miedzi. To zdecydowanie więcej niż w rudach, z których pierwotnie wydobywamy te metale.

Licząc od drugiej strony – do otrzymania tony miedzi, trzeba przetworzyć kilkaset czy nawet tysiąc ton skały i zaledwie kilkanaście ton odpadów elektronicznych. W tonie wyrzuconych telefonów oprócz miedzi znajdziemy aż 300 gramów złota i trzykrotnie więcej srebra. 

Co zrobić z elektroodpadami?

Chociaż w internecie można znaleźć wiele przepisów na to, jak samodzielnie odzyskać złoto z telefonu, nie radzę robić tego w domu. Polskie prawo tego zabrania z uwagi na ochronę środowiska i zasady racjonalnego gospodarowania odpadami. Takie rzeczy mogą robić tylko specjalistyczne przedsiębiorstwa obwarowane szeregiem przepisów. 

Oto, co możesz zrobić z e-odpadami:

• oddaj w sklepie przy zakupie sprzętu tego samego rodzaju, sprzedawca ma obowiązek przyjęcia starego sprzętu, kiedy kupujesz nowy 1:1,
• oddaj przy dostawie nowego produktu 1:1; wcześniej zgłoś to sprzedawcy,
• oddaj w sklepie z elektroniką o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m2; jeśli masz sprzęt małych rozmiarów, którego żaden wymiar nie przekracza 25 cm, 
• oddaj do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) w Twojej gminie; adres znajdziesz na stronie gminy,
• wrzuć do specjalnych pojemników przeznaczonych do zbiórki elektroodpadów,
• więcej informacji na ten temat znajdziesz tutaj: www.elektro3000.pl.

Materiał powstał we współpracy z RLG Relectra Polska.

#współpraca