Rosyjska broń chemiczna – czy jest się czego bać?

W ostatnich dniach coraz więcej spekuluje się o tym, że na Ukrainie może zostać użyta broń biologiczna lub broń chemiczna. Jak wygląda sytuacja i jak działa broń biologiczna i chemiczna? Odpowiedź w tym materiale.

Wojna biologiczna na Ukrainie – czy to tylko prowokacja?

Ta wojna nie toczy się tylko na ulicach ukraińskich miast czy w dyplomatycznych salonach kilku stolic świata. Ona toczy się także w naszych głowach, a amunicją tutaj są emocje.

Rosja nie mówi oczywiście, że użyje broni biologicznej. Ale mówi np. że amerykańska broń biologiczna na terenie Ukrainy jest śmiertelnym zagrożeniem. Albo, że ma sygnały, że strona ukraińska chce dokonać prowokacji używając takiej broni, a winę zwalić na wojska rosyjskie. O co w tym wszystkim chodzi? 

O Amerykańskiej broni biologicznej, o amerykańskich eksperymentach, które mają mieć miejsce na terenie Ukrainy mówił ostatnio jeden z najbliższych współpracowników Putina, minister spraw zagranicznych Ławrow. Twierdził on, że laboratoriów biologicznych, w których Amerykanie wykonują ryzykowne eksperymenty są setki, a na samej Ukrainie ma ich być co najmniej 30 i stanowią one – i tutaj cytat – śmiertelne zagrożenie dla ludzkości. 

Czy to sianie dezinformacji? O co w tym chodzi?

Ludziom na tak wysokich stanowiskach, jak szef dyplomacji Ławrow czy Nikołaj Patruszew, główny doradca ds. bezpieczeństwa prezydenta Rosji, czy generał Igor Konaszenkow, który oświadczył, że Ukraińcy modyfikowali mikroby po to, by te wywoływały choroby tylko u tych, którzy mają – cytat – Rosyjskie DNA, tego typu stwierdzenia raczej nie wpadają przypadkowo.

Kilka lat temu zrobiłem video na temat użycia broni chemicznej w Syrii. Tam reżim w pewnym momencie zaczął komunikować, że dotarł do informacji, że rebelianci chcą dokonać prowokacji i użyć ładunków chemicznych. Gdy syryjski reżim, hojnie pod każdym względem wspierany przez Rosję, sam użył broni chemicznej przeciwko cywilom, miał wytłumaczenie. To nie my, to rebelianci, powstańcy. Ostrzegaliśmy.  

Czy Rosja użyje broni biologicznej? Taktyka strachu

Być może Rosja, przygotowuje sobie grunt pod atak bronią masowego rażenia. Być może nie ma takich zamiarów, ale lubi straszyć. W pierwszych dniach wojny straszyła Czarnobylem. Strach jest ważnym narzędziem prowadzenia każdej wojny. Być może te komunikaty są tworzone na potrzeby polityki wewnętrznej, po to by przed samymi Rosjanami mieć uzasadnienie prowadzenia tzw. operacji militarnej na Ukrainie, a w skrócie mówiąc, po prostu brutalnej wojny. 

Zobacz też: Zestresowany? Zobacz, jak działa stres w Twoim organizmie

Broń masowego rażenia jest bardzo specyficzna. Strach przed nią ma większy zasięg niż sama broń. Groźba jej użycia może być paraliżująca dla np. społeczeństw zachodnich, a więc i ich polityków. Nie znam przyszłości i nie wiem, co zostanie na Ukrainie użyte. Czy Rosja może użyć broni biologicznej albo chemicznej? Tak, może. Z całą pewnością ma jej zapasy. Międzynarodowe traktaty mówią, że nie wolno jej produkować, ale często wcale nie trzeba.

Środkami bojowymi mogą być związki czy substancje powszechnie stosowane, które po prostu można kupić. Np. fosgen, który wykorzystuje się w wielu gałęziach przemysłu. Gazów bojowych użyto w Iraku, ale też kilka lat temu w Syrii. Tam rosyjskie wojsko pomagało w zrzuceniu na miasto Duma kilku, może kilkunastu ładunków wypełnionych gazem. Najpewniej sarinem, bo świadkowie którzy przeżyli mówili o unoszącym się w powietrzu zapachu jabłek. 

Broń chemiczna – co to jest i jak działa?

W tym materiale oszczędzę wam detali dotyczących skutków, bo nie chcę straszyć. U mnie na kanale znajdziecie zrobioną kilka lat temu całą serię o broni masowego rażenia (filmy możesz obejrzeć TUTAJ). Teraz chcę pokazać możliwie pełny, jak na tak krótki materiał, obraz sytuacji czy specyfikę tego rodzaju broni. 

Rodzaje broni chemicznej

• Sarin. Należy do grupy środków paralityczno-drgawkowych. Blokują one komunikację pomiędzy komórkami nerwowymi, co powoduje w organizmie człowieka totalny chaos informacyjny i paraliż.
• Do innej grupy należą np. chlor czy fosgen. One podrażniają i paraliżują drogi oddechowe.
• Cyklon-B i cyjanowodór. Jeszcze inna grupa związków też prowadzi do uduszenia, ale nie dlatego, że paraliżuje płuca, tylko dlatego, że blokuje cząsteczkę hemoglobiny, która roznosi po organizmie tlen. Tak działa cyklon-B czy cyjanowodór.
• Środki parzące. Kolejną grupę związków stanowią środki parzące, np. iperyt albo inaczej gaz musztardowy.
• Związki halucynogenne to ostatnia grupa związków, o których opowiem. Takie stosowali np. Amerykanie w Wietnamie. Nie zabijają, ale czasowo unieszkodliwiają wroga. 

Jak wspominałem, nie wiem czy Rosja takiej broni użyje, ale użyć może, bo ma jej ogromne zapasy a jej użycie ma wytrenowane chociażby w Syrii przed kilku laty. Ale… broń chemiczna jest bardzo niepewna. Stosuje się ją głównie po to by wywołać panikę. Nie da się przewidzieć obszaru, na którym gaz zadziała. Jest to uzależnione od temperatury, wilgotności czy siły wiatru. A także np. ukształtowania terenu.

Niektóre gazy są ciężkie, kumulują się w zagłębieniach czy depresjach. Ponadto zasięg broni chemicznej jest niewielki. Po to, by razić nią ludzi na dużym obszarze, trzeba na niego zrzucić bardzo dużo ładunków. Gazy, które są stosowane, zwykle są bardzo mało trwałe, stąd zagrożenie mija zanim obejmie duży obszar. Np. sarin jest niebezpieczny przez zaledwie 3-4 godziny. Nie ma szans, by gaz, który został rozpylony w jednej miejscowości zagrażał innej. Tym bardziej jest absolutnie niemożliwe, by jakiekolwiek działania chemiczne na terenie Ukrainy (oby nie doszły do skutku) zagrażały Polsce. 

Broń biologiczna – co to i jak działa?

Z trzech broni masowego rażenia, czyli jądrowej, biologicznej i chemicznej, chemiczna wymaga najmniejszej wiedzy, najmniejszych pieniędzy i najmniejszej infrastruktury. Broń biologiczna jest inna, choć tutaj, jeżeli nie mówimy o bardzo skomplikowanych patogenach, być może nawet modyfikowanych genetycznie, też zbyt wielkiej wiedzy nie potrzeba.

Większość patogenów chorobotwórczych może do laboratorium dostarczyć firma kurierska, a do rozmnażania bakterii wystarczy wiedza zdobyta na podstawowym kursie biologii. Dodatkowo aparatura jest prosta w budowie i tania. Broń biologiczna wydaje mi się bardziej podstępna niż broń chemiczna. Patogeny można wybrać tak, by zniszczyły uprawy albo zabiły zwierzęta powodując głód. Poza tym od ataku tą bronią do epidemii może minąć kilka godzin, ale też kilka, kilkanaście czy kilkadziesiąt dni. To bardzo utrudnia zabezpieczanie się czy znalezienie źródła zakażenia.

Jeszcze jedną, bardzo groźną, cechą broni biologicznej jest to, że niemal zawsze jest samopowielająca się. Patogeny, jeżeli trafią na odpowiednie warunki, przecież się rozmnażają. Ale z punktu widzenia atakującego, to jest też spora wada. Skażenie jakiegoś terenu patogenami oznacza wyłączenie go z eksploatacji czasami na dziesięciolecia.

Broń biologiczna absolutnie nie nadaje się do zdobywania miast czy dużych terenów. Choć wyprodukowanie ich i namnożenie jest stosunkowo łatwe i tanie, to magazynowanie i transport patogenów jest wymagający i wymaga infrastruktury, której na froncie czy blisko frontu nie ma. Ponadto, w trochę mniejszym stopniu niż chemicznej, ale skuteczność i zasięg broni biologicznej mogą być uzależnione od temperatury, wilgotności i wiatru. A to czynniki, których nie da się przewidzieć. 

Z trzech broni masowego rażenia, czyli broni jądrowej, biologicznej i chemicznej, najtańsza jest chemiczna, druga jest broń biologiczna. Najmniejszy zasięg i najkrócej działa znowu chemiczna. Broń biologiczna może skazić tereny na dłużej niż jądrowa, dlatego jest niepraktyczna. 

Zobacz też: Dezinformacja oczami Polaków. Fake newsy pod lupą

Autor

Tomasz Rożek

Z wykształcenia jestem fizykiem, a z zawodu dziennikarzem naukowym. Od lat tworzę markę Nauka. To Lubię, a dodatkowo kieruję działem naukowym w tygodniku Gość Niedzielny i współpracuję z wieloma mediami i redakcjami. Jestem szczęśliwym tatą bliźniaków: Zuzi i Janka oraz mężem Ani.

Więcej od tego autora