Dinozaury – poznaj wielkie zwierzęta sprzed milionów lat
Od odkrycia wieki temu ich pierwszych kości dinozaury nie przestają zaskakiwać. Fascynują różnorodnością i rozbudzają fantazję o świecie, który zniknął miliony lat temu wraz z nimi samymi. Ich historia to niezliczone poszlaki i pytania – puzzle, z których naukowcy próbują ułożyć pełny obraz. Spróbujmy odkryć jego część!
Spis treści
Żyły miliony lat temu, czyli jak dawno?
To, że dinozaury żyły i wymarły bardzo dawno temu, wie każdy. Jednak, by wyobrazić sobie naprawdę, kiedy te zdarzenia miały miejsce, prześledźmy najważniejsze wydarzenia z kalendarium Ziemi. Nasza planeta powstała 4,6 mld lat temu! Jej początki były trudne – stale znosiła ekstremalne warunki atmosferyczne czy deszcze meteorytów. Nic nie wskazywało na to, że kiedyś będzie wyjątkiem w kosmosie, planetą pełną życia.
Ogromna część historii Ziemi to głucha cisza, czekanie na pierwszy prymitywny organizm. Wszystko zmieniło pojawienie się wody, a następnie powolne gromadzenie się tlenu w atmosferze. I tak od tego momentu planeta była gotowa na powstanie życia. Pierwsze jego ślady znajdziemy około miliarda lat po jej powstaniu! W tamtym okresie organizmy rozwijały się w wodzie, dopiero około 440 mln lat temu powstały rośliny lądowe.
Przeczytaj też: Rafy koralowe – podwodne miasta
To kiedy żyły dinozaury? Okres ich występowania to około od 230 do 66 milionów lat temu. Potem nastąpiło ich gwałtowne wymieranie. A gdzie na tej osi czasu jest człowiek? Pierwsi ludzie pojawili się na Ziemi miliony lat później, a Homo sapiens około 300 tysięcy lat temu. Z tego wynika, że całą wiedzę na temat dinozaurów czerpiemy wyłącznie ze skamieniałości. Z całą pewnością pierwotny człowiek nie mógł spotkać pradawnych dinozaurów. One żyły w zupełnie innych czasach!
Ile tyranozaurów żyło na Ziemi?
Tyranozaura nie trzeba nikomu przedstawiać. To jeden z najbardziej rozpoznawalnych dinozaurów. Co ciekawe, jego pełną nazwę łacińską tłumaczymy jako „królewski jaszczur tyran”. Ta nazwa nie pozostawia złudzeń – był to z pewnością ogromny, niebezpieczny drapieżnik!
Badając to zwierzę, naukowcy wpadli na ciekawy pomysł. Za pomocą dostępnych danych postanowili ustalić, ile T-rexów tak naprawdę chodziło po naszej planecie. Zadanie to nie było proste, w końcu wiedzę o tych organizmach czerpiemy głównie z ich szkieletów lub zaledwie kilku znalezionych kości.
Ile dokładnie ich odkryto? Biorąc pod uwagę wszystkie nawet niekompletne znaleziska, dokopaliśmy się do niespełna stu osobników tego gatunku!
Do obliczeń użyto wielu parametrów, między innymi średnią długość życia, liczbę składanych jaj czy gęstość zamieszkiwania danego terytorium przez te dinozaury. Dzięki temu oszacowano, ile osobników składało się na jedno pokolenie tych zwierząt. Ostatecznie po poprawkach możemy przypuszczać, że po naszej planecie chodziło aż 1,7 miliarda tyranozaurów! Oznacza to, że naukowcy mają jeszcze dużo szczątków do odkrycia!
Czy wszystkie dinozaury były ogromne?
Gdy wyobrażamy sobie dinozaury, zazwyczaj w głowach pojawia nam się obraz ogromnych strasznych gadów górujących nad nami. Jednak oczywiście nawet miliony lat temu w przyrodzie panowała różnorodność, więc oprócz gigantycznych organizmów odkryto także małe dinozaury. Jednym z popularnych ich przedstawicieli jest kompsognat, który ważył kilka kilogramów i mierzył tylko metr długości.
A co z olbrzymimi dinozaurami? Niektóre były tak wielkie, że podczas ich odkrycia wprowadzały naukowców w błąd. Jednym z nich był superzaur. Szkielet tego ogromnego zwierzęcia odnaleziono kilkadziesiąt lat temu w Kolorado. W tym samym miejscu znaleziono też szczątki innych organizmów.
Było ich tak dużo i były tak porozrzucane, że naukowcy nazywali to „sałatką z kości”. Identyfikacja znalezisk była trudna więc i łatwo było o pomyłkę. Z tego powodu część kości superzaura na początku przyporządkowano do innego dinozaura. Dopiero niedawno okazało się, jak ogromne mogło być to zwierzę. Według naukowców mierzył około 40 metrów długości! Nikt początkowo się nie spodziewał, że odnaleziono właśnie takiego giganta!
Czy w Polsce odnajdujemy szczątki dinozaurów?
Oczywiście, że tak! Najwięcej szczątków dinozaurów znaleziono w województwie opolskim i świętokrzyskim. Jednak prace wykopaliskowe prowadzone były w wielu miejscach w naszym kraju. Jednym z najciekawszych okazów jest prawdziwy smok wawelski! Jak to, czy to nie postać z legend? Tak, to prawda, jednak gdy naukowcy odkryli jego szkielet, postanowili nadać mu taką nazwę.
To jednak nie koniec kontrowersji z nim związanych. Im dłużej naukowcy badali jego szczątki, tym bardziej byli zaskoczeni. Nie ma pewności, czy można go zaliczyć do dinozaurów! Mimo że oszacowano, że żył 210 milionów lat temu, to znacznie różni się od innych odnalezionych w tych czasach zwierząt. Czyżby smoki dalej tworzyły swoją legendę?
Mimo intensywnych badań prowadzonych na całym świecie dinozaury dalej stanowią grupę organizmów pełną tajemnic. Naukowcy nadal zastanawiają się, jak wyglądały czy miały pióra i jak się zachowywały. Jednak jak to często bywa w świecie nauki, więcej odpowiedzi to i więcej pytań.
Literatura:
https://zpe.gov.pl/a/nasz-swiat-ma-prawie-piec-miliardow-lat/D1HPvVHdO
https://www.britannica.com/animal/Compsognathus
https://australian.museum/learn/science/human-evolution/homo-sapiens-modern-humans/
Monika Tarasek
Newsletter NTL Junior
Zostaw nam swój adres email i otrzymuj wartościowe materiały dla dzieci.
Podcasty NTL
