Kontakt „skóra do skóry” i jego niezwykła moc

Przytulanie niemowląt i małych dzieci to naturalny odruch rodziców. Możesz jednak nie zdawać sobie sprawy, jak duże ma to znaczenie dla psychiki, zdrowia i rozwoju dziecka. W ostatnich latach na nowo odkrywamy znaczenie kontaktu fizycznego z noworodkiem, szczególnie w pierwszych godzinach po porodzie.

Kontakt skóra do skóry – czemu to takie ważne?

Badania z ostatnich lat wskazują na bardzo ważną rolę kontaktu skóra do skóry między noworodkiem a matką. Jest to na tyle ważne zagadnienie, że zostało wpisane w Standardzie Organizacyjnym Opieki Okołoporodowej, w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. Według prawa matka ma prawo do nieprzerwanego kontaktu skóra do skóry z dzieckiem przez dwie godziny po porodzie. Dlaczego tak dużą wagę przywiązano do tego zagadnienia?

Dzięki kontaktowi ze skórą matki, skóra dziecka kolonizowana jest przez bezpieczną florę bakteryjną, która chroni przed infekcjami. Badania pokazują, że ten rodzaj intymnego kontaktu inicjuje pewne neurozachowania kluczowe dla zaspokojenia podstawowych potrzeb biologicznych.

Czas bezpośrednio po narodzinach w pewnym sensie programuje niektóre aspekty fizjologii i zachowania dziecka. Daje dziecku większą stabilność fizjologiczną w tym wrażliwym okresie po narodzinach. Stabilizuje temperaturę ciała, poziom glukozy we krwi, a także redukuje stres dziecka, które doświadczyło właśnie olbrzymiej zmiany środowiska i mierzy się po raz pierwszy z samodzielnym oddychaniem. Korzystnie wpływa też na rozwój mózgu.

Matka też korzysta – znaczenie dotyku po porodzie

Nie mniej ważna jest matka. To właśnie tuż po porodzie bezpośredni kontakt z dzieckiem przynosi korzyści także jej. Tzw. kangurowanie pomaga w zdobyciu pewności siebie w opiece nad dzieckiem. Korzystnie wpływa też na przywiązanie matki do dziecka i rozwój ich relacji.

Wyssane z mlekiem matki

Wczesny kontakt sprzyja rozpoczęciu karmienia piersią. Kontakt skóra do skóry zwiększa prawdopodobieństwo karmienia piersią w pierwszych czterech miesiącach życia dziecka, a także zwiększa prawdopodobieństwo, że karmienie będzie trwało dłużej. To niewątpliwa korzyść, bo, jak mówią badania, karmienie piersią jest zdrowe dla dziecka i matki. Pozytywnie wpływa na odporność dziecka zmniejszając szansę na wystąpienie niektórych chorób w czasie karmienia (np. biegunki, zapalenia ucha, zakażenia dróg moczowych i dróg oddechowych) oraz w późniejszym czasie (cukrzyca, astma, niektóre nowotwory).

A co z ojcami?

Kangurowanie nie dotyczy tylko matek. Kontakt skóra do skóry mogą praktykować także ojcowie. Tak samo jak w przypadku matek, ojcowie pomagają dziecku zachować temperaturę ciała, inicjować prawidłowe reakcje behawioralne, ale też pomagają wejść ojcu w rolę rodzica i łagodzą stres. Kangurowanie przez ojca to bardzo dobra alternatywa w przypadku, kiedy matka z różnych powodów (szczególnie z powodu interwencji medycznych) nie może się go podjąć.

Przytulanie dobre na stres

Zarówno w przypadku ojcowskiego jak i matczynego kontaktu skóra do skóry zauważalny jest wzrost poziomu oksytocyny. Oksytocyna to dziewięcioaminokwasowy neuropeptyd syntezowany w podwzgórzu krążący w krwioobiegu i wspierający społeczne zachowania afiliacyjne. Odgrywa dużą rolę między innymi w porodzie i procesie karmienia piersią. Badania pokazały, że u ojców poziom hormonu po kangurowaniu pozostał nawet dłużej na wyższym poziomie niż u matek. Po kontakcie skóra do skóry u rodziców spadł za to poziom kortyzolu, a zarazem poziom stresu.

To Cię też zainteresuje: Baby brain – czy młode matki są mniej inteligentne?

Okazuje się, że proces ten odgrywa także dużą rolę w późniejszym okresie życia niemowlęcia, nie tylko w pierwszych jego godzinach. Dzieci potrzebują kontaktu fizycznego z rodzicami także później. Badania przeprowadzone na dzieciach do pierwszego roku życia pokazały, że niemowlęta reagują zmniejszeniem tętna na przytulanie rodziców, jeszcze bardziej niż na samo trzymanie ich na rękach. Relaksowało ono dzieci i pozwalało im się czuć bardziej komfortowo.

Co ciekawe, reakcja taka była silniejsza, jeśli chodziło o rodziców. Obcy przytulający dzieci nie mieli takiej mocy uspokajania. Przytulanie rodzic-dziecko jest zachowaniem interaktywnym, które sprzyja nawiązywaniu wzajemnej więzi między rodzicami a niemowlętami i działa uspokajająco także na rodziców i starsze niemowlęta.

Źródła:

https://doi.org/10.1002/14651858.CD003519.pub4

https://doi.org/10.1016/j.midw.2016.07.007

https://doi.org/10.1053/j.nainr.2013.04.001

https://doi.org/10.1016/j.earlhumdev.2015.04.012

https://doi.org/10.1016/j.isci.2020.100996

Autor

Kamila Rajfur

Fascynują mnie przede wszystkim najnowsze osiągnięcia z dziedziny nanotechnologii, ale ze zdumieniem dziecka obserwuję też odkrycia naukowe z innych dziedzin. Ukończyłam kierunek Fizyka Techniczna na Wydziale Podstawowych Problemów Techniki na Politechnice Wrocławskiej. Uwielbiam żeglować, szczególnie pod wiatr oraz odkrywać Polskę po kawałku. Z zajęć domowych wygrywają książki i puzzle.

Więcej od tego autora