„Amerykańskie wojsko strzela do chińskich szpiegowskich balonów”. Taka informacja pojawiła się w mediach w ostatnich dniach. Dzisiaj wiemy, że nie wszystkie zestrzelone obiekty były szpiegowskie, nie wszystkie były chińskie i nie wszystkie były balonami.
W Nauka. To Lubię staramy się zbierać fakty. A tam, gdzie nie wiadomo, jak jest… mówię, że nie wiadomo, jak jest. Tutaj tych niewiadomych jest sporo. W tym materiale opowiem Wam o tym, co wiemy na pewno. I odpowiem na dwa – moim zdaniem najważniejsze – pytania. Pierwsze: po co komu szpiegowanie z balonów, skoro można mieć satelity? I drugie: dlaczego tak trudno zestrzelić nawet stosunkowo duży balon?
Spis treści
Szpiegowskie balony nad Ameryką – co konkretnie się wydarzyło?
Wiadomo, że w ciągu ostatnich dni nad terytorium USA zestrzelono przynajmniej kilka obiektów latających przypominających balony. Pierwszy został zestrzelony nad Karoliną Południową na początku lutego. Balon miał wysokość 60 metrów (a więc mniej więcej 20-piętrowego budynku), był wypełniony helem i posiadał podwieszoną gondolę wielkości – jak opisano to w prasie – trzech autokarów.
Na jej pokładzie miały być urządzenia szpiegowskie, część z nich miało być autonomicznych. Balon posiadał „wiele anten mogących służyć do odbierania sygnałów radiowych” i aktywnych czujników zbierających informacje oraz panele słoneczne produkujące energię elektryczną. Miał też mieć niewielkie śmigło, które umożliwiało mu sterowanie oraz utrzymywanie stałej pozycji. Balon unosił się na wysokości niecałych 20 kilometrów, a więc dwa razy wyżej niż latają samoloty pasażerskie.
Kolejne obiekty zestrzeliwano w następnych dniach. Niektóre z nich w ogóle nie przypominały balonów, tylko raczej sterowce. Jeden miał cylindryczny kształt, pod którym był podwieszony ładunek, kolejny miał – to opis pochodzący od pilota myśliwca –„heksagonalny kształt i wisiały z niego długie liny albo anteny”.
Dzisiaj wiadomo też, że amerykańskie wojsko strąciło przynajmniej jeden balon należący do instytucji naukowej badającej atmosferę. I przynajmniej jeden amatorski. Zresztą rakietą za prawie pół miliona dolarów. Nie oznacza to oczywiście, że wszystkie strącenia były wynikiem pomyłki. W informacyjnym szumie trudno jednak ustalić niebudzące wątpliwości fakty, tym bardziej, że szczątków wielu obiektów nie znaleziono (albo mówiono, że nie znaleziono). Czasami dlatego, że wpadły do oceanu.
Dlaczego balony szpiegowskie są lepsze od satelitów?
Bez względu na wszystko balony szpiegowskie istnieją i wojsko chętnie je wykorzystuje. W czym balony są lepsze od samolotów czy od satelitów szpiegowskich? Jest wiele argumentów za tym, by je stosować. I jest też jeden konkretny za tym, by tego nie robić.
Przede wszystkim plusem jest to, że balony są nieporównywalnie tańsze od innych narzędzi. Ich budowa nie wymaga także tak zaawansowanej technologii jak budowa satelity. Samo wynoszenie satelity jest drogie, a wynoszenie balonu… w zasadzie dzieje się samo. Balony czy sterowce stratosferyczne mogą zwisnąć nieruchomo nad jakimś terenem, znacznie bardziej nadają się do podglądania i podsłuchiwania. Satelity takich możliwości nie mają. Nie tylko z powodu odległości od powierzchni gruntu, ale także z powodu atmosfery, chmur, które mogą przysłaniać Ziemię.
Balony są lepsze w namierzaniu źródeł fal elektromagnetycznych, a nawet w ich przechwytywaniu. I nie chodzi tylko o namierzanie radarów, ale także grup żołnierzy. Pierwszy zestrzelony balon miał w gondoli sprzęt do właśnie takich działań. Z pokładu balonu można też wykonać dużo lepsze zdjęcie. Satelita jest kilkadziesiąt razy dalej. Nawet gdyby tam zainstalować dobry sprzęt optyczny czy nasłuchowy, to coś, co znajduje się na niskiej orbicie ziemskiej, nie wisi nad jednym punktem, tylko krąży, a czas pomiędzy byciem nad tym samym punktem ponownie może wynosić kilkanaście godzin i więcej.
Przeczytaj też: Katastrofa kolejowa w Ohio – gdy fikcja staje się rzeczywistością
Są oczywiście satelity, które „wiszą” nad jednym punktem, ale one znajdują się kilkadziesiąt tysięcy kilometrów nad Ziemią. Do nich sygnały z Ziemi nie docierają wcale albo docierają bardzo osłabione.
Do gondoli balonu można wrzucić więcej sprzętu niż na pokład satelity. Z kolei samoloty, na pokładzie których też może być odpowiedni sprzęt, są łatwo wykrywalne dla radarów, podczas gdy balon bardzo trudno jest namierzyć. Balon daje więc więcej możliwości dokładnej obserwacji. A przy tym jest nieporównywalnie tańszy.
Niestety jednak, da się go zestrzelić co w przypadku satelity jest co prawda możliwe, ale nikt by tego nie zrobił z obawy przed rozpętaniem wojny. Zestrzelenie balonu, który lata nad terytorium USA, to inna historia. Szczątki zestrzelonego albo w jakiś sposób uszkodzonego balonu można przejąć i zbadać. W przypadku satelity, nawet gdyby go zniszczyć, żadnych szczątków nie uda się zbadać. Zresztą w szpiegowaniu przez balony, satelity także uczestniczą, bo informacje z pokładu balonów są przesyłane do satelitów, a dopiero one przekazują je dalej na Ziemię.
Z czego wynikają problemy z zestrzeleniem balonu?
Pentagon twierdzi, że Chiny mają całą sieć balonów stratosferycznych i w ten sposób podsłuchują i podglądają ponad 40 różnych krajów. I nie tylko w Europie czy Ameryce Północnej, ale także w Azji czy Ameryce Południowej.
I tutaj pojawia się kolejna ciekawa sprawa. Skoro balon może zostać zestrzelony, dlaczego tak trudno to zrobić? Po pierwsze dlatego, że trudno go w ogóle wykryć. Gdy się to jednak uda, większość myśliwców nie jest w stanie wznieść się na taką wysokość, na jakiej latają takie balony. Pierwszy zestrzelony balon leciał na ponad 20 km, a na przykład. F-16 potrafi się wznieść tylko nieco ponad 15 km. W zasadzie jedynym myśliwcem, który może próbować wykonać taki manewr, jest F-22 Raptor, ale i dla niego, pułap 20 km nad Ziemią jest graniczny.
Balony stratosferyczne nie są wykonane jak nasze baloniki używane na imprezach z gumy, która po zrobieniu niewielkiej dziurki pęka. One są zrobione z bardzo cienkich i odpornych na podarcie materiałów. Strzelanie do balonów normalnymi kulami jest bez sensu. Ich powłoka przez to nie pęknie, a na tak dużych wysokościach bardzo niskie ciśnienie nie spowoduje, że hel, którym czasza jest wypełniona będzie szybko uciekał.
Potrzebna jest rakieta i to najlepiej taka, która wybuchnie w pobliżu balonu. I tu pojawia się kolejny problem, bo spora część rakiet powietrze-powietrze naprowadzana jest przez czujniki ciepła, a balon nie ma temperatury różniącej się od otoczenia. W przeciwieństwie do innego lecącego samolotu, bo to właśnie do ich strącania są rakiety powietrze-powietrze. Z kolei jeżeli zastosowany zostanie czujnik optyczny, srebrny czy biały balon na jasnym tle nieba może nie być dobrze widoczny.
Nie twierdzę, że balonu nie da się zestrzelić, mówię tylko, że nie jest to tak proste, jak mogłoby się wydawać, gdy myślimy o obiekcie, który przecież nie ucieka i który jest dość duży. W przynajmniej jednym wypadku rakieta nie trafiła w cel i atak trzeba było powtórzyć. A tymczasem koszt jednej takiej rakiety to prawie pół miliona dolarów.
Wybrane źródła:
https://www.national-geographic.pl/artykul/gdzie-zaczyna-sie-przestrzen-kosmiczna
https://oko.press/dwa-niezidentyfikowane-obiekty-latajace-zestrzelone
Newsletter NTL
Zostaw nam swój adres email i odbierz darmowy rozdział najnowszej książki Tomasza Rożka „Akademia Superbohaterów”
Podcasty NTL
